Leiðbeiningar við ritun dánarvottorða

Skráning dánarvottorða á pappír - leiðbeiningar

Dánarvottorðinu er skipt í tvo hluta. Á forsíðunni eru skráðar stjórnsýslulegar upplýsingar en á baksíðu eru færðar inn læknisfræðilegar upplýsingar um dánarorsakir og hvernig dauða bar að. Eftir að læknir hefur fyllt út dánarvottorð skal brjóta það saman og líma aftur, með stjórnsýsluhliðina út á við en læknisfræðilega hlutann hulinn. Vottorðið má ekki opna fyrr en það er komið í vörslu embættis landlæknis. Þar eru upplýsingarnar um dánarmein kóðaðar samkvæmt ICD-10, alþjóðlegri tölfræðiflokkun sjúkdóma og skyldra heilbrigðisvandamála, í samræmi við leiðbeiningar Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar og gögn færð í dánarmeinaskrá landlæknis.

Dánarvottorð ritar sá læknir sem skoðar líkið eða sá sem ber ábyrgð á því að líkið sé skoðað. Hafi andlát verið tilkynnt lögreglu má ekki rita dánarvottorð fyrr en hún hefur ákveðið að ekki sé ástæða til réttarlæknisfræðilegrar líkskoðunar eða réttarkrufningar. Ef réttarlæknisfræðileg líkskoðun er gerð skal dánarvottorð ritað af lækninum sem tók þátt í skoðuninni. Læknir sem framkvæmir réttarkrufningu ritar dánarvottorð. Læknir sem kvaddur er til vegna líkskoðunar skal gera lögreglu viðvart ef: 1) ætla má að andlát tengist refsiverðu athæfi, sjálfsvígi eða andláti af völdum slyss, 2) maður hefur fundist látinn 3) dauðsfall er óvænt, 4) maður andast í fangelsi eða á öðrum áþekkum stað eða 5) ætla má að dauðsfall megi rekja til mistaka, vanrækslu eða óhappatilviks við læknismeðferð.

Dánarvottorð skal vera skýrt útfyllt og allar upplýsingar sem eru aðgengilegar við útfyllingu dánarvottorðs skulu færðar í viðeigandi reiti á vottorðinu. Dánarvottorðið skal rita með prentstöfum. Sjá sýnishorn.

Skráningaratriði á forsíðu vottorðs

Upplýsingar um atvinnu skulu skráðar eins nákvæmlega og unnt er.

Til dæmis skal rita iðnaðarverkamaður fremur er verkamaður, svæfingarhjúkrunarfræðingur fremur en hjúkrunarfræðingur og svo framvegis í þeim tilvikum sem við á.
Sé um eftirlaunaþega að ræða skal skrá það starf sem hinn látni gegndi lengst af ævinnar.
Hafi hinn látni verið öryrki skal skrá bæði fyrra starf og orðið öryrki.
Ætíð skal leitast við að skrá það starf sem viðkomandi gegndi lengst af, en sé það óljóst þá síðasta starf sem hinn látni hafði með höndum.

Dánarstaður er sá staður þar sem andlátið er staðfest. Sé einstaklingur t.d. fluttur án lífsmarks á sjúkrahús og endurlífgun reynd, er dánarstaður sjúkrahúsið þar sem endurlífgunartilraunir voru gerðar.

Dánarstaður skal tilgreindur með götunafni, húsnúmeri, póstnúmeri og sveitafélagi. Auk þess skal tilgreina hvers konar stað er um að ræða, t.d. heimili hins látna, heilbrigðisstofnun (hvaða), vinnustað eða annan stað. Fyrir fundið lík skal geta staðarins sem líkið fannst á.

Fyrsti undirskriftareitur er ætlaður þeim lækni sem fyllir út dánarvottorðið. Nafn læknisins og læknisnúmer skal ritað með prentstöfum auk þess sem læknirinn undirritar vottorðið með eigin hendi. Vottorðið skal jafnframt dagsett. Annar og þriðji undirskriftarreitir eru ætlaðir sýslumanni til þess að staðfesta móttöku á dánarvottorði og að gefin hafi verið út heimild til útfarar.

Á bakhlið vottorðsins skal færa læknisfræðilegar upplýsingar sem eru ætlaðar til skráningar í dánarmeinaskrá embættis landlæknis.

Skráningaratriði á bakhlið vottorðs

Dánarmein skal skrá eins nákvæmlega og hægt er. Þar skal stuðst við 10. útgáfu ICD flokkunarkerfisins en einungis rita texta, þ.e. heiti sjúkdóms eða ástands, en ekki sjálfa kóðana. Kóðun dánarmeina fer fram hjá embætti landlæknis. Ekki er gerð krafa um að eingöngu séu íslensk sjúkdómsheiti notuð heldur má einnig skrá latnesk eða ensk heiti. Aðalatriðið er að notaðar séu sem nákvæmastar greiningar samkvæmt ICD-10.

Upplýsa þarf um atburðarrásina frá greiningu þess sjúkdóms sem metinn er sem bein orsök dauða og fram til andláts. Reitum til skráningar undirliggjandi og samverkandi dánarmeina er skipt í tvo hluta, I og II. Í hluta I skal skrá þann sjúkdóm/sjúkdóma eða áverka sem leiddi/leiddu til dauða. Þar getur verið um að ræða einfalda beina orsök dauða, svo sem lungnabólgu, eða röð af sjúkdómsgreiningum, t.d. brjóstkrabbamein, lifrarbilun, og lungnabólgu. A: Sjúkdómur eða ástand sem telst bein orsök dauða ( t.d. lungnabólga), B,C: Sjúkdómar sem leiddu til hinnar beinu dánarorsakar (t.d. lifrarmeinvörp og vökvi í kviðarholi). D: Undirliggjandi dánarorsök ( t.d. brjóstakrabbamein). Ástand svo sem ellihrörnun, uppköst, gulu o.s.frv. má skrá í liði A, B, C eða D en þá skal fylgja sjúkdómsgreining sem tilgreinir undirliggjandi sjúkdóma.

Ef læknir sem fyllir út vottorðið getur ekki tilgreint dánarorsök, og ekki er búist við nánari skýringum með viðbótarrannsóknum, skal skrá óþekkt dánarorsök. Í þann hluta sem merktur er II skal skrá samverkandi orsakir að dauða, þ.e. sjúkdóma eða ástand sem voru samverkandi að dauða, án þess að tengjast beint sjúkdómsferlinu (t.d. iktsýki). Dánarmeinaskráningin verður betri sé þessi hluti einnig útfylltur. Sem dæmi mætti skrá þarna sjúkdóma sem gætu hafa minnkað mótstöðuafl einstaklingsins t.d. heilabilun eða nýrnabilun, sem gætu hafa flýtt sjúkdómsferlinu, þótt ekki sé hægt að sýna fram á að þeir hafi átt beinan þátt í þeirri orsakakeðju sem leiddi til dauða. Einnig má t.d. skrá í þann reit slys eða misnotkun áfengis eða lyfja, sem hugsanlegt er að hafi átt þátt í dauða. Sjúkdómsgreiningum í hluta II skal raðað í forgangsröð eftir því hversu mikið þeir eru taldir tengjast dauðsfallinu.

Þessar upplýsingar eru nauðsynlegar til að unnt sé að skrá dánarorsakir í samræmi við reglur Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar. Því er mikilvægt að sem nákvæmastar upplýsingar fáist um alla skráða sjúkdóma eða tiltekið ástand. Tímabilið skal skrá sem fjölda klst.(eða brota úr klst.), daga eða ára sem liðu frá greiningu sjúkdómsins til andláts, eða frá slysi til andláts.

Í þessum reit er greint á milli eðlilegs dauðdaga þ.e. andláts vegna sjúkdóms og dauðsfalls sem ytri ástæður valda beint. Í síðara tilvikinu getur verið um að ræða slys, sjálfsvíg eða manndráp. Aðstæður kunna einnig að vera þannig að lík finnist ekki eða tildrög andláts séu önnur en hér er gert ráð fyrir, eða ekki þekkt, og skal þá merkt í viðeigandi reit. Þegar merkt er við reitinn Annað skal það skýrt nánar.

Þegar ekki er um eðlilegan dauðdaga að ræða skal alltaf tilkynna andlátið til lögreglu. Lögregla getur mælt fyrir um réttarlæknisfræðilega líkskoðun eða réttarkrufningu. Dánarorsök skal rita sem Slys þegar áverkinn, sem er afleiðing slyssins, leiðir með beinum hætti til dauða. Þegar um slys er að ræða er fyllt út í reiti um vettvang slyss, þ.e. hvar slysið varð og við hvaða athöfn. Í reit um nánara eðli og tildrög slyss er nauðsynlegt að fram komi nákvæmlega hvernig slys bar að og við hvaða aðstæður. Þegar um umferðarslys er að ræða þarf t.d. að geta þess hvort slysið varð í almennri umferð eða utan vegar, hvort hinn látni ók bílnum eða hvort hann var farþegi í fram- eða aftursæti. Látist einstaklingur af völdum falls þarf að tilgreina hvort viðkomandi féll á jafnsléttu eða úr hæð (t.d. úr stiga eða rúmi). Við sjálfsvíg með skotvopni þarf að geta um tegund skotvopns, (t.d. fjárbyssa, rifill, haglabyssa) o.s.frv.

Hér skal getið um heimildir sem læknir notar til þess að fylla út dánarvottorð, hvort andlát hafi verið tilkynnt lögreglu og hvort réttarlæknisfræðileg líkskoðun eða krufning hafi farið fram.

Hafi farið fram réttarlæknisfræðileg líkskoðun skal læknir sem þátt tók í skoðuninni rita dánarvottorðið. Ef lík er krufið í framhaldi af réttarlæknisfræðilegri líkskoðun skal fara fram réttarkrufning en ekki læknisfræðileg krufning. Skal þá læknir sem tók þátt í réttarkrufningunni rita dánarvottorðið. Sé lík krufið og niðurstöður liggja ekki fyrir mun landlæknir óska eftir upplýsingum um niðurstöðu krufningar síðar.

Í þennan reit skal færa inn niðurstöður rannsókna og krufninga og hvort, og þá hvernig, þær breyttu áður metnum dánarorsökum. Þessar upplýsingar skulu skráðar af meinafræðingi, réttarlækni eða lækni á vegum embættis landlæknis en ekki þeim lækni sem að öðru leyti ritaði dánarvottorðið.

Leiði niðurstöður til breytinga staðfestir hlutaðeigandi læknir þær með undirskrift sinni. Sá læknir sem að öðru leyti fyllir út dánarvottorðið undirritar það á forsíðu.

Þjónustuaðili

Embætti landlæknis