Fara beint í efnið

Heilbrigð samskipti sem byggja á virðingu og vinsemd stuðla að heilbrigðri vinnustaðamenningu og vinnuumhverfi þar sem starfsfólki líður vel og nær árangri. Heilbrigð samskipti, skýrar boðleiðar og samvinna á vinnustað auðveldar starfsfólki að vinna úr upplýsingum sem það fær, draga úr óvissu, samræma vinnuaðferðir og bæta viðhorf starfsfólks til vinnunnar og vinnustaðarins. Markvissar upplýsingar og samskipti hafa ekki einungis þýðingu fyrir skilvirkt vinnuskipulag heldur einnig þörf fólks fyrir félagsskap og öryggi. Í samskiptum er mikilvægt að stuðla að gagnkvæmri virðingu á vinnustaðnum.  

Öll á vinnustaðnum bera ábyrgð á að samskipti séu góð. Stjórnendur sýna gott fordæmi, eru til staðar fyrir samstarfsfólk þegar á þarf að halda og veita því stuðning með virkri hlustun og áhuga. Starfsfólk ber ábyrgð á eigin hegðun og því að koma vel fram við aðra. 

Heilbrigð samskipti efla starfsánægju, styrkja samvinnu, efla sálfélagslegt öryggi og eru forsenda árangurs.  

Hagnýt ráð varðandi samskipti á vinnustað:  

Fróðleiksmolar um samskiptasáttmála
Viðrun - samtal starfsfólks og stjórnenda
Myndband: Viðbrögð við einelti, áreitni og ofbeldi í vinnuumhverfinu

Vinnustaðamenning

Heilbrigð vinnustaðamenning leggur grunn að öryggi og vellíðan starfsfólks og hefur auk þess jákvæð áhrif á árangur og orðspor vinnustaða. Með vinnustaðamenningu er átt við þau gildi, venjur og viðhorf sem ríkja í vinnuumhverfinu og starfsfólk tileinkar sér í samskiptum, samvinnu og við lausn mála.  

Þegar vinnustaðamenning einkennist af trausti, virðingu, sanngirni, heiðarleika og þátttöku eykst sálfélagslegt öryggi og vellíðan starfsfólks. Heilbrigð vinnustaðamenning er ein áhrifaríkasta forvörnin gegn einelti, áreitni og ofbeldi á vinnustað. 

Hvað er sálfélagsleg öryggi?

Sálfélagslegt öryggi felur í sér að starfsfólk treystir sér til að koma fram með hugmyndir, spurningar, vangaveltur eða gera mistök. Það treystir sér líka til að ræða ágreining innan teymis án þess að óttast refsingu eða niðurlægingu. Í því felst einnig að starfsfólk upplifir að það geti bent á þegar öryggisatriðum er ábótavant, sagt frá óæskilegri hegðun og hvernig því líður.

Psychological Safety and Learning Behavior in Work Teams by Amy Edmundson

Myndband: Ertu í lagi eftir daginn?

Öryggisdansinn minnir okkur á mikilvægi vinnuverndar í daglegum störfum.

Myndband: Hvað er vinnustaðamenning?

Í myndbandinu er fjallað um vinnustaðamenningu og áhrif hennar á líðan og árangur starfsfólks og vinnustaða. Fjallað er um áhrifaþætti og kosti heilbrigðrar vinnustaðamenningar og hlutverk og ábyrgð stjórnenda og starfsfólks við að skapa heilbrigt vinnuumhverfi.

Af hverju skiptir vinnustaðamenning máli?

Heil­brigð vinnu­staða­menning

Óheil­brigð vinnu­staða­menning

Heilbrigð vinnustaðamenning

  • Skapar heilbrigð og árangursrík samskipti

  • Eflir samvinnu

  • Starfsfólk leggur sig fram og helgar sig verkefnum

  • Laðar að og heldur hæfileikaríku starfsfólki

  • Vellíðan, starfsánægja og helgun

Óheilbrigð vinnustaðamenning

  • Dregur úr arangri ferla, áætlana og stuðnings til starfsfólks og stjórnenda

  • Ýtir undir vantraust og sundrung

  • Starfsfólk tekur ekki ábyrgð

  • Starfsmannavelta eykst

  • Líkur á streitu aukast

Hagnýt ráð til að efla heilbrigða vinnustaðamenningu:

Atvinnurekendur og stjórnendur gegna lykilhlutverki í að skapa heilbrigða vinnustaðamenningu með þeim áherslum sem þeir velja að setja í forgang. Starfsfólk verður líka að taka þátt og axla ábyrgð á verkefnum sínum og samskiptum við aðra. Samvinna stjórnenda og starfsfólks er mikilvæg upp á það hversu vel tekst til. Þá skiptir máli að starfsfólk upplifi að það hafi rödd og fái tækifæri til að taka þátt og hafa áhrif á eigin störf og vinnuumhverfið í heild.   

Hér að neðan eru nokkur góð ráð sem byggð eru á efni frá nýsjálenska vinnueftirlitinu sem stjórnendur geta nýtt til að efla samvinnu við starfsfólk og stuðla að heilbrigðri vinnustaðamenningu

Hagnýtu ráðin má einnig nálgast á pdf.

Traust

Traust er undirstaða heilbrigðrar vinnustaðamenningar og árangurs vinnustaða. Þegar traust ríkir þá líður starfsfólki vel, það upplifir öryggi og leggur sig fram. Traust hefur einnig jákvæð áhrif á framleiðni og starfsánægju og dregur úr líkum á streitu og kulnun á vinnustöðum. 

Traust leggur grunn að sálfélagslegu öryggi. Þegar traust ríkir í hópi aukast líkur á að starfsfólk deili hugmyndum og skiptist á skoðunum á uppbyggilegan hátt.    

Til að efla traust á vinnustað er mikilvægt að skipulag vinnustaðarins og starfslýsingar séu skýrar. Bæði starfsfólk og stjórnendur viti þannig hlutverk sín og vinni saman af heilindum. Hlutverk stjórnenda er að setja skýr viðmið og væntingar sem gerðar eru til starfsfólks, taka fljótt á málum og ganga á undan með góðu fordæmi. Þeir þurfa einnig að hvetja til þátttöku starfsfólk og veita því viðeigandi stuðning þannig að það geti sinnt verkefnum sínum vel.  

Traust er samvinnuverkefni þar sem öll þurfa taka þátt og axla ábyrgð. Starfsfólk byggir upp traust með því að tileinka sér gildi og viðmið vinnustaðarins og tryggir að þau endurspeglist í samskiptum og verklagi.  

Myndband: Hvernig eflum við traust á vinnustöðum

Í myndbandinu er fjallað um traust á vinnustöðum og áhrif þess á líðan og árangur starfsfólks og vinnustaða. Fjallað er um áhrif trausts á samskipti, samvinnu og öryggi og bent á hagnýt ráð fyrir stjórnendur og starfsfólk til að efla traust.

Hér að neðan eru nokkur góð ráð sem byggð eru á efni frá ástralska vinnueftirlitinu um hvernig er hægt að efla traust á vinnustað:  

Hagnýt ráð til að efla traust á vinnustað:

Hagnýtu ráðin má einnig nálgast á pdf.

KolofonVE BK218907

Aðrir þættir sem snúa að samskiptum á vinnustað:

Stuðningur

Stuðningur á vinnustað hefur jákvæð áhrif á starfsánægju, getur dregið úr álagi og aukið vellíðan starfsfólks. Stuðningur getur bæði verið í formi þess að létta undir störfum með samstarfsfólki og að vera til staðar. Stuðningur er öllum mikilvægur og sérstaklega þegar mikið er að gera á vinnustaðnum.

Stjórnendur verða að sýna gott fordæmi og styðja við starfsfólkið. Stuðningur stjórnenda felst meðal annars í að veita starfsfólki leiðsögn og endurgjöf, aðstoða við verkefni og lausn á málum sem þarf að leysa. Einnig felst stuðningur í að ráðleggja, beita virkri hlustun og bjóða fram aðstoð.

Það er mikilvægt að stjórnendur leggi grunn að verklagi og menningu sem felur í sér stuðning meðal samstarfsfólks. Stuðningur getur ýmist verið áþreifanlegur eða tilfinningalegur. Áþreifanlegur stuðningur felur til dæmis í sér að tryggja að starfsfólk hafi þau tæki og tól sem þarf til að sinna störfum sínum, svo sem viðeigandi búnaður og verklagsreglur. Tilfinningalegur stuðningur snýst til dæmis um að veita starfsfólki athygli með virkri hlustun, dagleg samskipti og gefa því hvatningu eða hrós.

Breytingar í vinnuumhverfinu

Það er mikilvægt að starfsfólk fái upplýsingar um fyrirhugaðar breytingar í vinnuumhverfinu sem geta haft áhrif á starf þess. Einnig er mikilvægt að það fái tækifæri til að hafa áhrif á ákvarðanir þegar við á. Góð upplýsingamiðlun getur dregið úr streitu og óvissu í tengslum við breytingarnar.

Þegar ný verkefni eða verkferlar eru teknir upp, til dæmis ný tækni og tækjabúnaður, skiptir máli að miðla upplýsingum til starfsfólks og veita því viðeigandi fræðslu.

Upplýsingagjöf og boðleiðir

Samskipti og boðleiðir innan vinnustaðar hafa mikið um það að segja hvort starfsfólki finnst það geta komið skoðunum sínum á framfæri og tekið virkan þátt í starfi vinnustaðarins.

Mikilvægt er að marka stefnu innan vinnustaðarins um það hvernig upplýsingagjöf eigi að fara fram og hvaða boðleiðir eigi að nota til að ná til starfsfólks. Til dæmis með tilliti til aldurs, þekkingar á samskiptatækni og mismunandi tungumála.

Reglulegir starfsmannafundir hafa gefist vel þar sem allir fá sömu upplýsingar á sama tíma. Hægt er að velja margar samskiptaleiðir og er mikilvægt að velja þá leið sem hentar fyrirtækinu og starfsfólkinu best. Ekki er gott að vera með of mörg samskiptakerfi í gangi því það getur valdið misskilningi sem eykur á óöryggi starfsfólks.

Tryggja þarf að upplýsingar berist öllu starfsfólki, líka þeim sem eru í hlutastarfi, á vöktum og þeim sem skilja ekki íslensku. Myndrænar upplýsingar og leiðbeiningar hafa reynst gagnlegar.

Samsetning starfsmannahópsins

Þegar starfsfólk upplifir að það tilheyri hópnum, að vinnuframlag þess sé metið og að hlustað sé á skoðanir þess þá líður því vel og traust myndast í samskiptum.

Þess vegna er svo mikilvægt að taka tillit til þess hve ólíkt fólk getur verið þegar verið er að skipuleggja starfsumhverfi. Það gildir um aldur, kyn, kynþætti, þjóðernisuppruna, trú, lífsskoðun, fötlun, skerta starfsgetu, kynhneigð, kynvitun, kyneinkenni eða kyntjáningu. Enn fremur er þýðingarmikið að skapa menningu sem byggir á vinsemd, gagnkvæmri virðingu fyrir ólíkum skoðunum og inngildingu þar sem öll eru velkomin.

Ágreiningur

Mikilvægt er að taka á ágreiningi ef hann kemur upp á vinnustað vegna þess að ágreiningsmál geta leitt til eineltis, áreitni og ofbeldis þegar þau fá að viðgangast. Stjórnendur bera alltaf ábyrgð á að því að leyst sé úr ágreiningi á vinnustaðnum eða fundin sé sameiginleg niðurstaða. 

Tímabundinn ágreiningur vegna verkefna, mismunandi skoðana eða ólíkra hagsmuna telst ekki vera eineltishegðun og getur jafnvel stuðlað að heilbrigðum skoðanaskiptum. Hins vegar er mikilvægt að fyrirbyggja að slík samskipti stigmagnist í langvarandi deilur eða að starfsfólk skiptist í fylkingar. Þá er mikilvægt að stjórnendur taki fljótt á ágreiningi því oft er auðveldara að ráða við vandann á frumstigi. 

Atvinnurekendur þurfa ávallt að setja fram áætlun um forvarnir þar sem meðal annars kemur fram til hvaða aðgerða skuli gripið í því skyni að koma í veg fyrir einelti, kynferðislega áreitni, kynbundna áreitni og ofbeldi á vinnustað. Nánari leiðbeiningar er að finna í reglugerð um aðgerðir gegn einelti, kynferðislegri áreitni, kynbundinni áreitni og ofbeldi. Á það einnig við enda þótt greining á samskiptum hafi leitt það í ljós að samskiptin innan vinnustaðarins verði talin heilbrigð.

Áætlun um heilsuvernd og forvarnir

Margir vinnustaðir hafa mótað sér samskiptagildi eða gert samskiptasáttmála í samvinnu við starfsfólk sem er lýsandi fyrir menningu vinnustaðarins.

Hluti af áætlun um öryggi og heilbrigði vinnustaða er áætlun um heilsuvernd og forvarnir þar sem kemur meðal annars fram að hvers kyns einelti, áreitni og ofbeldi verði ekki liðið í vinnuumhverfinu. Þar á einnig að koma fram hvernig eigi að bregðast við ef upp koma kvartanir eða mál tengd einelti, áreitni og ofbeldi.

Hægt er að styðjast við Feril EKKO mála.

Þjónustuaðili

Vinnu­eft­ir­litið