Lyfjaávísanir - eftirlit og leiðbeiningar

Verklag lyfjaeftirlits

Grunur um misnotkun

Eftirlit með lyfjaávísunum miðast fyrst og fremst við ávanabindandi lyf, þau sömu og birt eru í lista á vef Lyfjastofnunar, ásamt amfetamíni, karísópródóli, gabapentíni, pregabalíni, SEM mixtúru og búprenorfíni. Auk þessa fylgist embættið með ávísunum lyfja í vissum öðrum flokkum, s.s. þunglyndislyfjum, skjaldkirtilslyfjum, lyfjum við kynkirtlavanseytingu hjá karlmönnum (testósteróns) og einnig ávísunum á quetíapín.

Embætti landlæknis leggur áherslu á að þeir sem bera ábyrgð á lyfjaávísunum eru læknarnir sjálfir og þeim ber að tryggja, eins vel og mögulegt er, að notkun lyfjanna sé rétt.

Embætti landlæknis gerir athugasemdir þegar margir læknar ávísa sömu eða sambærilegum (ávanabindandi) lyfjum á sama einstakling á sama tíma þannig að heildarmagnið verður óhóflegt.

Athugasemdir eru gerðar við það þegar læknar ávísa til einstaklinga sem fá skammta langt umfram það sem er ráðlagt í Sérlyfjaskrá Lyfjastofnunar eða þegar einstaklingar fá lyf sem frábendingar eru fyrir í Sérlyfjaskrá.

Einnig gerir embættið athugasemdir þegar einstaklingur með nýlega fíknisögu fær ávísað ávanabindandi lyfjum. Það ber að taka fram að í vissum tilfellum er hægt að ávísa ávanabindandi lyfjum á einstaklinga með fíknisögu, en það krefst mikillar eftirfylgni og utanumhalds af hálfu læknis.

Tilkynningarskylda og viðbragðsferlar

Embætti landlæknis berst talsvert af ábendingum um ofnotkun eða misferli með lyf. Ef slík ábending er metin trúverðug og lyfjagagnagrunnur embætti landlæknis gefur tilefni til, er viðkomandi lækni/læknum tilkynnt um málið.

Lögum samkvæmt ber landlækni að fylgjast sérstaklega með ávísunum lækna á ávana- og fíknilyf til eigin nota. Þetta er skoðað reglulega og gerðar athugasemdir þegar ástæða þykir til.

Þegar upplýsingar berast um innlagnir eða dauðsföll vegna lyfjaeitrana er lyfjasaga viðkomandi einstaklinga skoðuð.

Athugasemdir eru einnig gerðar í eftirfarandi tilvikum:

Þegar fólk með fíknisögu greinist með ADHD og er ávísað metýlfenidati eða amfetamíni, sjá nánar í klínískum leiðbeiningum embættis landlæknis.
Þegar svefnlyfjum eða róandi lyfjum er ávísað samtímis örvandi lyfi.
Þegar langverkandi lyfjaformum er ávísað síðla dags.
Þegar grunur leikur á að ekki hafi verið vandað til ADHD-greiningar eða þegar lyfjum er ávísað án greiningar sérfræðings (geðlæknis eða taugalæknis).
Þegar aldraðir fá ávísað metýlfenidati (vegna óvissu um öryggi og verkun).
Þegar fólk fær ávísað til langs tíma yfir hámarksskammti miðað við klínískar leiðbeiningar embættis landlæknis.

Mikilvægt er að reyna aðrar aðferðir og aðra meðferð áður en gripið er til lyfjameðferðar.
Þegar einstaklingar fá svefnlyfjum ávísað til langs tíma eða í skömmtum umfram það sem segir í sérlyfjaskrá; dæmi um algeng lyf eru Imovane (zópíklón) og Stilnoct (zolpidem).
Þegar börn fá ávísað svefnlyfjum sem eru eingöngu ætluð fullorðnum (t.d. melatónín).
Þegar aldraðir fá mikið af svefn- og róandi lyfjum.

Oft eru gerðar athugasemdir þegar margir læknar ávísa sama eða sambærilegu lyfi á sama tíma en einnig þegar tilteknum samsetningum lyfja er ávísað. Dæmi um slíkt:

Ópíóíðum og bensódíazepin-lyfjum (svefn- og róandi lyf) er ávísað á sama tíma á sama einstakling.
Mörgum ópíóíðum er ávísað á sama tíma á sama einstakling.
Suboxone eða sambærilegri meðferð er beitt á sama tíma og öðrum ópíóíðum er ávísað.
Örvandi lyf og geðrofslyf á sama tíma.
Ef einstaklingur með fíknivanda fær ávanabindandi lyfjum ávísað frá mörgum læknum á sama tíma er nauðsynlegt að læknarnir hafi nána samvinnu um meðferðina.

Þjónustuaðili

Embætti landlæknis