Gæðavísar í heilbrigðisþjónustu

Dæmi um almenna gæðavísa

• Niðurstöður þjónustukannana meðal notenda þjónustunnar

• Biðtími (s.s. tafir á útskrift, biðlistar eftir tilteknum aðgerðum, biðtími eftir meðferð)

• Starfsemistölur (fjöldi koma, fjöldi lega, meðallegutími)

• Fjöldi atvika

• Mönnun og samsetning starfsfólks

• Þættir er varða starfsfólk, s.s. starfsmannavelta, veikindahlutfall og stunguóhöpp

• Öryggisreglur – til staðar og þeim fylgt

• Tíðni byltna

• InterRAI gæðavísar eru notaðir til að fylgjast með og þróa gæði í umönnun á hjúkrunarheimilum. Dæmi um interRAI-gæðavísa eru: Algengi byltna, þunglyndiseinkenna, þvagfærasýkinga, þyngdartaps, daglegra líkamsfjötra/öryggisútbúnaðar, lítillar eða engrar virkni og þrýstingssára.

• Stöðluð gæðaviðmið eru til fyrir einstaka gæðavísa sem taka mið af aðstæðum á Íslandi og byggja á vísindalegri þekkingu. Embætti landlæknis hefur beint þeim tilmælum til stjórnenda hjúkrunarheimilanna að þau nýti sér þessi viðmið til að fylgjast með gæðum þjónustunnar og grípa til umbóta á grunni þeirra. Sjá nánar: InterRAI-gæðavísa.

• Lyfjagæðavísar eru fyrir hendi á hjúkrunarheimilum og nýtast til innra og ytra eftirlits og umbótastarfs. Lyfjagæðavísar snúa að öryggi lyfjameðferðar, gagnsemi lyfja, heildarnotkun ákveðinna lyfja og hagkvæmni meðferðar. Sjá nánar upplýsingar um lyfjagæðavísa.

• Skilgreiningar fyrir interRAI 2.01 gæðavísa.

• Tafla. Efri og neðri gæðaviðmið fyrir 20 RAI-gæðavísa

Íslensk gæðaviðmið

Gæðaviðmið fyrir einstaka gæðavísa eru sýnd í töflunni hér að ofan. Þar koma fram bæði efri og neðri gæðaviðmið hvers gæðavísis. Viðmiðin eru skilgreind á eftirfarandi vegu:

Lélegt gæðaviðmið (efri mörk) er það viðmið sem talið er lýsa vandamáli sem er til staðar varðandi umönnun og meðferð íbúans. Þetta viðfangsefni þarf að kanna frekar og þarfnast umbóta.

Gott gæðaviðmið (neðri mörk) er það viðmið sem talið er lýsa góðri eða framúrskarandi umönnun og meðferð. Þar þarf að vinna að því að viðhalda þeim gæðum og ef unnt er að bæta þau enn frekar.

Gæðaeftirlit

Í tengslum við gæðaviðmiðin hefur verið unnið hjálparskjal þar sem hægt er að setja inn upplýsingar úr interRAI-gæðavísunum þannig að hægt er að sjá í fljótu bragði hvar heimilin standa varðandi íslensku gæðaviðmiðin.

Í skjalinu eru sett upp línurit fyrir alla 20 gæðavísana sem notaðir eru á Íslandi. Í fyrirsögn línuritanna er hver gæðavísir merktur með númeri sem er það sama og í RAI-forritinu. Sumir eru einnig stjörnumerktir, en það eru þeir gæðavísar sem taldir eru vera bestir til að bera saman á milli hjúkrunarheimila.

Aðeins einn gæðavísir er á hverri síðu og er nafn hans og númer á flipanum fyrir síðuna. Vakin er athygli á því að á fyrstu síðunni eru leiðbeiningar um notkun skjalsins.

Embætti landlæknis hefur beint þeim tilmælum til stjórnenda hjúkrunarheimila að þau nýti sér þessi viðmið til að fylgjast með gæðum þjónustunnar og grípi til umbóta á grunni þeirra.

Einnig notar embættið þessi viðmið til að fylgjast með gæðum þjónustu á hjúkrunarheimilum.

Dæmi um gæðavísa á sjúkrahúsum

• Fylgikvillar eftir aðgerð

  • Aðskotahlutur skilinn eftir í aðgerð

  • Blóðborinn sýking eftir aðgerð

  • Fylgikvillar svæfingar

  • Lærleggshálsbrot í kjölfar aðgerðar

• Fjöldi endurinnlagna

• Sýkingatíðni (spítalasýkingar)

• Biðtími á sjúkrahúsi eftir aðgerð vegna mjaðmarbrots (65 ára og eldri)

• Biðtími eftir meðferð vegna “stroke” (door-to-needle time)

• Burðarmálsdauði

• Spangarskaði eftir fæðingu

• Fjöldi atvika er tengjast blóð- og blóðhlutagjöf

• Blóðþurrð í hjarta, tíðni andláta innan 30 daga sjúkrahúslegu

• Tíðni þrýstingssára

• Heildarhjúkrunarstundir pr. sjúkling/sólarhring

• Brestur á björgun (failure to rescue)

• Nauðungarvistun á geðdeild

• Niðurstöður þjónustukannana

Dæmi um gæðavísa á skurðstofnum utan sjúkrahúsa

Aðgengi

• Biðtími eftir fyrstu komu

• Biðtími frá því að aðgerð er ákveðin og þar til hún er tímasett

• Aðgengi utan dagvinnutíma

Ferill

• Hlutfall afbókaðra aðgerða

• Seinkuð útskrift

• Hlutfall nýrra sjúklinga

Fylgikvillar

• Hlutfall (%) óráðgerðra endurkoma á skurðstofu sama dag og aðgerð var gerð

• Hlutfall (%) óráðgerðra dvala yfir nótt eftir aðgerð

• Hlutfall (%) óráðgerðra endurkoma sjúklings á skurðstofu eða sjúkrahús

• Hlutfall (%) óráðgerðra endurinnlagna sjúklings á skurðstofu eða sjúkrahús

• Sýkingatíðni

Viðhorf til þjónustu

• Niðurstöður þjónustukannana

Sjá nánar:  The International Association for Ambulatory Surgery

Dæmi um gæðavísa á starfsstofum heilbrigðisstarfsfólks

• Biðtími

• Hlutfall nýrra sjúklinga

• Aðgengi utan dagvinnutíma

• Starfsemistölur (s.s. fjöldi koma)

• Fjöldi atvika

• Niðurstöður þjónustukannana meðal notenda þjónustunnar

• Mönnun og samsetning starfsfólks

• Þættir er varða starfsfólk, s.s. starfsmannavelta, veikindahlutfall og stunguóhöpp

• Öryggisreglur – til staðar og þeim fylgt

• Gæðavísar er snerta árangur meðferðar
  

Dæmi um gæðavísa í geðheilbrigðisþjónustu

• Aðgengi – biðtími

• Aðgengi utan dagvinnutíma

• Niðurstöður þjónustukannana

• Þátttaka sjúklinga í eigin meðferðarferli

• Mat á sjálfsvígshættu með viðurkenndum aðferðum

• Fræðsla um sjúkdóm, þ.e. orsakir, einkenni, meðferð, horfur og von

• Efling geðheilbrigðis, svo sem varðandi svefn, næringu, hreyfingu, geðrækt, lyfjanotkun, fjölskyldu og vinnu

• Fjöldi atvika

• Notkun viðurkenndra mælikvarða við mat á kvíða og þunglyndi

• Hlutfall bráðra endurinnlagna
  

Dæmi um gæðavísa í heilsugæslu

Framboð þjónustu

• Bið eftir tíma

• Niðurstöður þjónustukannana

• Geðrænum kvillum sinnt á stöðinni, svo sem með aðkomu sérfróðra aðila á því sviði

• Hlutfall skráðra á heilsugæslustöðinni sem leitar beint til sérfræðinga, með og án tilvísunar

Heilsuefling – Lífsstíll

• Hreyfiseðlar – umfang

• Munn- og tannheilsa

• 2 ½ árs (Ungbarnavernd)

  • Hlutfall 2 ½ árs barna tannburstuð að lágmarki tvisar á dag

• 12 ára (Skólaheilsugæsla)

  • Hlutfall 12 ára barna sem bursta tennurnar að lágmarki tvisar á dag

• 65–74 (79) ára og 80+ (Heimaþjónusta)

  • Hlutfall einstaklinga með 10 eða fleiri tennur í hvorum gómi

  • Hlutfall tannlausra einstaklinga

Heilsugæsla – forvarnir

• Brjóstagjöf – tímalengd

• Bólusetningaþekjun

  • Bólusetningar barna

  • Inflúensubólusetningar

  • Bólusetning v. lungnabólgu

• Skráning reykinga/tóbaksnotkunar í sjúkraskrá

• Skráning mikilvægra bakgrunnsupplýsinga um einstaklinga og fjölskyldur

• Meðgönguvernd

  • Fjöldi skoðana

  • BMI (Body Mass Index) skráð

• Ung- og smábarnavernd

  • EPDS (Edinburgh Postnatal Depression Scale) notaður

  • Þjónustuþekjun á hverju lykilaldursskeiði: Heimaþjónusta, 6 vikna, 3 mán.,
    6 mán., 10 mán., 18 mán., 2 ½ árs, 4 ára, (a.m.k. 90% sem mark)

  • Þekjun á notkun Peds – mati foreldra á þroska barna

  • Þekjun á notkun BRIGANCE-þroskaskimunarmatstækis

  • BMI skráð

• Skólaheilsugæsla

  • Heilsueflandi viðtal: fjöldi barna í 1., 4., 7. og 9. bekk ( 95% mark)

  • Hve margir vigtaðir (90% mark), BMI

Langvinnir sjúkdómar

• Astmi – fjöldi heimsókna astmasjúklinga á bráðamóttöku og innlögn á sjúkrahús

• Geðsjúkdómar

  • Greiningarsamtal um áfengisnotkun

  • Skimun fyrir þunglyndi hjá ungum karlmönnum í áhættu að mati fagaðila

  • Skimun fyrir þunglyndi hjá einstaklingum í áhættu að mati fagaðila

  • Skimun fyrir heimilisofbeldi hjá einstaklingum í áhættu að mati fagaðila

Lyfjamál

• Ítarleg yfirferð yfir lyfjanotkun árlega hjá einstaklingum 65 ára og eldri

• Hlutfall breiðvirkra sýklalyfjagjafar af heildarsýklalyfjagjöf

Skráning

• Skráning sjúkdóms- og hjúkrunargreininga eftir viðurkenndum flokkunarkerfum

• Skráning tengd rauntímaupplýsingum
  

Dæmi um gæðavísa í hjúkrunarþjónustu

• Tíðni byltna

• Ánægja sjúklinga með:

  • Hjúkrun

  • Verkjameðferð

  • Fræðslu

  • Þjónustu

• Tíðni þrýstingssára

• Samsetning hjúkrunarfræðinga, sjúkraliða og ófaglærðs starfsfólks

• Starfsánægja hjúkrunarfræðinga

• Heildarhjúkrunarstundir pr. sjúkling/sólarhring

• Fjöldi byltna

Sjá nánar:
The Online Journal of Issues in Nursing
Sykeplejen. Verd å vite om kvalitetsindikatorer

Dæmi um gæðavísa sem tengjast sjúkraþjálfun

• Hlutfall sjúklinga með BMI utan viðmiðunarmarka þar sem aðgerðaáætlun er skráð

• Hlutfall sjúklinga með sykursýki þar sem mat er gert á fótabúnaði

• Hlutfall sjúklinga, 65 ára og eldri, með sögu um byltu(r) sem hafa fengið byltumat

• Hlutfall sjúklinga með skráða verki þar sem verkjamat er gert fyrir meðferð

Sjá nánar: Journal of the American Physical Therapy Association

Dæmi um gæðavísa í tannheilbrigðisþjónustu

Grunngæðavísar

• Fjöldi íbúa miðað við löggilta starfsmenn tannverndar undir eftirlaunaaldri

• Fjöldi íbúa miðað við virka starfsmenn tannheilbrigðisþjónustu undir eftirlaunaaldri

• Fjöldi tannlækna undir eftirlaunaaldri miðað við aðra starfsmenn tannverndar

• Kostnaður við tannvernd á íbúa.

Ferligæðavísar

• Hlutfall (%) íbúa sem hefur leitað til tannheilbrigðisþjónustunnar á einu ári

• Tannburstunartíðni (oftar en einu sinni á dag)

• Neysla gosdrykkja er innihalda sykur

Árangursgæðavísar

• Hlutfall skoðaðra barna og unglinga sem eru laus við tannskemmdir

• Meðalgildi dmft-tannátustuðuls hjá börnum og unglingum

• Sic-mælikvarði á tíðni tannskemmda

• Hlutfall (%) tannlausra íbúa á aldrinum 65–74 ára (Heilsa og líðan)

• Hlutfall (%) einstaklinga á aldrinum 65–74 ára sem hafa að minnsta kosti 20 tennur eftir í munninum (Heilsa og líðan)

Aðrir gæðavísar

• Hlutfall (%) íbúa sem leitar reglulega til tannheilbrigðisþjónustunnar

• Tannheilsa (munnheilsa) að eigin mati

• Tyggingarhæfni að eigin mati
  

Sérhæfð dagþjálfun fyrir einstaklinga með heilabilun (í lögum er hugtakið dagdvöl notað, í stað dagþjálfun), er frábrugðin annarri heilbrigðisþjónustu fyrir fullorðið fólk. Hún er veitt lögráða fólki sem í langflestum tilvikum hefur ekki óskað eftir henni og veit oft ekki í hvaða tilgangi hún er veitt né hvað í henni felst. Ættingjar og fagaðilar hafa oftast frumkvæðið.

Mjög algengt er að einstaklingar með heilabilun sýni framför hvað vitræn einkenni og andlega líðan varðar eftir að meðferð í sérhæfðri dagþjálfun hefst. Það eru þó fleiri sem njóta góðs af. Nánasti ættingi fær hvíld frá ábyrgð og samfélagið þarf seinna en ella að greiða fyrir sólarhringsvistun á hjúkrunarheimili, sem er dýrasta úrræðið. Í sumum tilvikum getur dagþjálfunin veitt maka sjúklingsins tækifæri til að vera lengur á vinnumarkaði en ella hefði orðið.

• Sérhæfð dagþjálfun fyrir einstaklinga með heilabilum - nánari lýsing.

Gæðavísar í sérhæfðri dagþjálfun fyrir einstaklinga með heilabilun

Aðgengi að þjónustu:

Gæðayfirlýsing
Einstaklingar með heilabilun fái úthlutað plássi í sérhæfða dagþjálfun innan 90 daga frá því umsókn var skráð.

• Gæðavísir 1
  Hlutfall einstaklinga með heilabilun sem fá úthlutað plássi í sérhæfða dagþjálfun innan 90 daga frá því umsókn var skráð. Tímabil mælingar: 12 mánuðir eða almanaksár.
  Gæðaviðmið: Meira en 80% einstaklinga fái úthlutað plássi í sérhæfða dagþjálfun innan 90 daga frá því umsókn var skráð.

Notendamiðuð þjónusta

Gæðayfirlýsing
Allir einstaklingar með heilabilun sem notið geta góðs af sérhæfðri dagþjálfun og aðstandendur þeirra fái þjónustu byggða á bestu þekkingu sem völ er á. Borin er virðing fyrir þeirra þörfum og væntingum.

Aðstandendur einstaklinga í sérhæfðri dagþjálfun fyrir einstaklinga með heilabilun séu vel upplýstir og upplifi stuðning fá fagaðilum.

• Gæðavísir 2
  Miðgildi meðferðartíma einstaklinga sem útskrifast úr dagþjálfun fyrir einstaklinga með heilabilun sé 18 mánuðir eða lengri. Tímabil mælingar: 12 mánuðir eða almanaksár.
  Gæðaviðmið: Miðgildi meðferðartíma einstaklinga sem útskrifast úr dagþjálfun fyrir einstaklinga með heilabilun sé 18 mánuðir eða lengur.

• Gæðavísir 3
  Fjöldi einstaklinga sem útskrifast úr dagþjálfun fyrir einstaklinga með heilabilun innan við tveimur mánuðum frá innskrift.
  Gæðaviðmið: Færri en fimm miðað við 20 pláss.

• Gæðavísir 4
  Hlutfall aðstandendenda sem upplifa sig fá góða fræðslu, þjónustu og stuðning frá starfsfólki samkvæmt árlegri staðlaðri þjónustukönnun.
  Gæðaviðmið: Að minnsta kosti 90% aðstandenda upplifa sig fá góða eða mjög góða fræðslu, þjónustu og stuðning frá starfsfólki.

Faglegir meðferðaraðilar

Gæðayfirlýsing
Starfsfólk sem starfar við sérhæfða dagþjálfun fyrir einstaklinga með heilabilun fær sértæka fræðslu og eða þjálfun um heilabilun.

• Gæðavísir 5
  Hlutfall starfsfólks sem hefur fengið sértæka þjálfun/fræðslu um heilabilun að minnsta kosti einu sinni á ári.
  Gæðaviðmið: 90% starfsfólks eða meira hefur fengið sértæka þjálfun og eða fræðslu að minnsta kosti einu sinni sl. 12 mánuði eða almanaksár.