Börn í bíl

Helstu reglur og öryggisatriði

Öll börn undir 135 cm skulu nota barnabílstól þegar þau ferðast í bíl. Ekkert er því þó til fyrirstöðu að börn noti bílstól lengur að því gefnu að stóllinn sé framleiddur fyrir hæð og þyngd barnsins.

Börn undir 150 cm mega ekki sitja í framsæti framan við virkan öryggispúða. Ef loftpúðinn hefur verið aftengdur eða gerður óvirkur með öðrum hætti er börnum óhætt að sitja í framsæti.

Bakvísandi barnabílstólar

Bakvísandi stólar eru börnum mun öruggari en framvísandi stólar. Í flestum umferðarslysum kemur högg framan á bifreið sem þýðir að í bakvísandi stólum leggst höfuð barnsins aftur í stólinn. Í framvísandi stólum kastast hinsvegar höfuð og líkami barnsins fram. Ekkert heldur við barnið nema beltin sem grípa líkamann ansi vel en höfuð og háls barnsins eru tiltölulega óvarin í framvísandi stól borið saman við bakvísandi. Mælt er með því að börn séu í bakvísandi stólum eins lengi og hægt er og að minnsta kosti til þriggja ára aldurs.

Að festa stól og barn rétt í bílinn

Mikilvægt er að lesa leiðbeiningar vel þegar stóll er festur í bíl, sérstaklega í fyrsta skipti. Ef stóll er ranglega festur í bíl eða barn ranglega fest í stólinn þá getur búnaðurinn verið gagnslaus.

Passa þarf að belti séu ekki snúin og að þau falli passlega þétt að barninu. Þrengja gæti þurft beltið eftir því hversu mikið barnið er klætt hverju sinni.
Athugið sérstaklega að þrengja beltið vel ef barnið er í dúnúlpu eða öðrum fatnaði sem notar loft sem einangrun. Við mikið högg gefur loftið inni í flíkinni eftir og er þá hætta á að barnið sé ekki nógu vel skorðað í stólinn.
Öruggasta leiðin til að festa stóla er með isofix-festingu beint í grind bílsins. Flestir nýir bílar eru með isofix-festingum og er mælt með því að nota stól með slíkum festingum.
Barnabílstólar í notkun á Íslandi þurfa að uppfylla Evrópustaðal, annaðhvort skv. reglugerð R44/04 eða reglugerð R129 (i-size). R129 er nýrri og öruggari staðall og er sá eini sem má selja á Íslandi. R44/04 er eldri staðallinn og einhverjir stólar sem þegar eru í umferð eru skv. þeim staðli og má nota þá stóla þar til endingartíma þeirra lýkur.
Endingartímar barnabílstóla eru ákvarðaðir af framleiðanda. Í flestum tilfellum endast ungbarnastólar í 5 ár og stólar fyrir eldri börn í 10 ár.
Notkunarleiðbeiningar stóla gefa upp fyrir hvaða hæð og þyngd stóllinn er ætlaður. Börn geta orðið of hávaxin fyrir stól, og ef að höfuð barns nær upp fyrir stólbak er það vaxið upp úr stólnum, þrátt fyrir að vera ekki orðið of þungt fyrir stólinn. Í þeim tilfellum er mælt með að skoða stóla sem eru framleiddir fyrir börn upp að 150 cm, óháð þyngd.

Nýr öryggisstaðall

Um árabil hafa tveir öryggisstaðlar verið við lýði í Evrópu og þar með á Íslandi, sá eldri, R44-04 og sá nýrri, R129 (i-size). Nú er svo komið að aðeins má selja stóla skv. nýja staðlinum en áfram má nota eldri stóla þar til endingartíma þeirra lýkur. Helstu nýjungar sem koma inn með nýja staðlinum eru eftirfarandi:

Mun betri mæling og greining á höggi við árekstur. Stólar eru nú prófaðir með Q-brúðu með 32 nemum sem nema hreyfingar fram, aftur og til hliðar í stað P-brúðu áður með fjórum nemum sem einungis námu hreyfingar fram og aftur
Stólar eru nú prófaðir gagnvart hliðarárekstri sem ekki var skylda skv. R44/04
Allir ungbarnastólar eru nú með ISOFIX búnaði sem festir stólinn örugglega í bílinn og dregur því úr líkum á rangri festingu stóls í bíl.
Börn þurfa nú að snúa baki í akstursstefnu að lágmarki fram til 15 mánaða aldurs og 76cm. Mælt er þó með að börn snúi gegn akstursstefnu mun lengur.
Stólar eru nú flokkaðir eftir hæð barna í stað eingöngu þyngdar áður. Þó eru R129 stólar með hámarksþyngd barna sem fara þarf eftir.

Notaðir barnabílastólar

Notaðir barnabílstólar geta verið varasamir þar sem erfitt getur verið að sannreyna að stóllinn hafi ekki orðið fyrir hnjaski og sprungur myndast undir klæðningu. Því er ekki mælt með að kaupa notaðan stól af ókunnugum.

Viðurlög

Sekt fyrir að nota ekki réttan öryggisbúnað fyrir barn í bíl er 30.000,- krónur.
Sama sekt fellur á bílstjóra ef barn yfir 135 cm en undir 15 ára aldri notar ekki öryggisbelti.