Dæmi um það sem hafa þarf í huga við hönnun á vef:

• Skerpa á litum þarf að standast staðla, til dæmis: bakgrunnur og textalitur, tenglar og texti, stærð og þess háttar.

• Tenglar þurfa að vera auðgreinanlegir frá öðrum texta.

• Texti á aldrei að vera jafnaður (e.justified).

• Texti þarf að hafa gott línubil og gott bil þarf að vera milli málsgreina (samkvæmt WCAG ætti línubil að vera að minnsta kosti 1/2 af hæð texta og bil milli málsgreina að minnsta kosti 1.5x línubil).

• Hnappar þurfa að vera nógu stórir svo auðvelt sé að smella á þá.

• Rétt merking er notuð í html'i vefs: headings, regions, landmarks, listar, special text.

• Innsláttarreitir eyðublaða eru rétt merktir. Tengdir formþættir eru flokkaðir með fieldset/legend. ARIA merkingar má nota þegar staðlað HTML er ófullnægjandi.

• Lestraröð og leiðsöguröð (ákvörðuð af kóðaröð) er rökrétt og leiðandi.

  • Til dæmis er hliðarvalmynd vinstra megin fyrir neðan innihald hægra megin í html, en síðan stíluð til að birtast í vinstri dálki. Annars myndi skjálesari fyrst lesa allt innihald vinstri hliðarstikunnar áður en hann les raunverulegt meginmál síðunnar.

• Öll eyðublöð ættu að uppfylla aðgengiskröfur.

• ARIA er notað þar sem við á til að greina betur tilgang viðmótshluta. ARIA er notað á viðeigandi hátt til að auka aðgengi þegar HTML dugar ekki.

• Öll virkni síðunnar er aðgengileg með notkun lyklaborðs.

• Lyklaborðsfókus er aldrei læstur eða fastur við einn tiltekinn síðuþátt. Notandinn getur flett til og frá öllum þáttum síðunnar með því að nota aðeins lyklaborð.

• Gefðu notendum nægan tíma til að lesa og nota efni.

• Smellanlegir hlutar síðunnar eru af góðri stærð til að forðast svokallað fat-finger vandamál.

• Tungumál síðuefnis sem er á öðru tungumáli er auðkennt með lang eigindinni (t.d. <blockquote lang="es">).
  

Tæknileg framsetning efnis

• Headings skal notað í rökréttri röð (h1, h2, h3…) líkt og undirkaflar í bók, en ekki út frá því hvort letur er lítið eða stórt. Ekki má setja inn h4 efst og svo h2 þar fyrir neðan.

• Punktalistar eiga að vera framsettir með ul og númeraðir listar með ol. Ekki byrja línuna á bandstriki og kalla það lista, skjálesari skilur ekki slíkt.

• Töflur þurfa að vera rétt merktar og fylgja stöðlum, þannig að skjálesari lesi gögnin rétt. Sjá til dæmis https://webaim.org/techniques/tables/data.

• Tenglar sem vísa á sitthvora slóðina skulu hafa sitthvort textaheitið.

• Prentun: Passa þarf að efni komi eðlilega út við prentun.

• Skjástærðir: Passa þarf að stílar brotni ekki óháð mismunandi skjástærðum eða tækni.

Efnisvinna

Gott aðgengi veltur mjög á framsetningu efnis og efnisskrifum. Því er mikilvægt að huga vel að slíku og mælt með að fara eftir efnisstefnu Ísland.is hvað varðar efnisinnsetningu.

Sem dæmi má nefna eftirfarandi:

• Hvers konar leiðbeinandi texti á ekki að taka mið af stærð, lögun eða staðsetningu á hlut, til dæmis ekki skrifa í textann “Smellið á hringlaga merkið hér til hægri”.

• Efni sem hægt er að birta í textaformi ætti ekki að vera birt sem mynd.

• Málsgreinar og efnisgreinar eiga ekki að vera of langar.

• Texti á aldrei að vera miðjaður eða jafnaður (e.justified).

• Titill á undirsíðu á að vera lýsandi svo notandi viti hvað þar er að finna og geti aðgreint frá öðrum síðum um tengt efni.

• Gæta þess að fyrirsagnir (headings) séu lýsandi og ekki tvíteknar.

• Texti á hlekk einn og sér á að geta lýst því hvað er á bakvið viðkomandi hlekk.

• Varast bera að nota flókin orð, lagatexta og tæknimál ef hægt er að komast hjá því.

• Skammstafanir eru ekki notaðar á Ísland.is

• Gott er að láta fylgja símanúmer eða upplýsingar um tengilið, sem fólk getur leitað
  til ef það lendir í vandræðum.

• Hnappatextar þurfa að hafa texta sem lýsir aðgerðinni. Senda eyðublað er betra en bara Senda.

• Vinna skal efni samkvæmt efnisstefnu fyrir Ísland.is.

Alt textar

Allt efni sem ekki er í textaformi, til dæmis myndir, video, töflur eða skraut, þarf að fá rétta merkinga eða alt texta fyrir skjálesara. Textinn á þjóna sama tilgangi og myndin gerir.

Dæmi: Súlurit sem er mikilvægt fyrir skilning á efni fréttar ætti að vera útskýrt í alt text sem skjálesari les, svo blind manneskja fái þær upplýsingar sem þar koma fram.

Myndbönd eða útsendingar

Hafa þarf í huga áður en ákveðið er að útbúa myndband eða beina útsendingu, hvort allir notendur geti nýtt sér efnið.

• Hvers konar mynd- eða hljóðefni, svo sem upptökur, þarf einnig að vera aðgengilegt á textaformi (transcript).

• Beinar útsendingar á hljóði og/eða mynd ættu strangt til tekið (Level AAA) einnig að vera með textun.

Forritarar, vefstjórar, stjórnendur og hver sá sem lætur sig málefni Ísland.is varða, getur sett upp tól til að greina og taka út aðgengi. Þannig er hægt að fylgast með hvort einhversstaðar megi gera betur.

Mikilvægt er að koma því sem betur má fara í réttan farveg. Mestur verður lærdómurinn ef ábendingar fara til þess sem kom að málinu í upphafi, hvort sem um ræðir efnisvinnslu, hönnun eða forritun. Þannig getur viðkomandi bætt sína lausn og á sama tíma aukið við þekkingu sína og minni líkur verða á að sama villa komi upp síðar.

Siteimprove

Það er gagnlegt að nota Google Chrome extension frá Siteimprove fyrir úttekt á aðgengismálum, þannig geta til dæmis forritarar prófað sínar lausnir jafnóðum og þær eru í smíðum og geta séð sömu villur og gætu annars komið upp í stjórnborði Siteimprove.

Ábendingar frá Siteimprove geta verið þrenns konar

• Errors (upphrópunarmerki) - þarfnast lagfæringa

• Warnings (þríhyrningur) - þarfnast skoðunar og helst lagfæringa

• Reviews (auga) - þarfnast yfirferðar og samþykktar í stjórnborði siteimprove

Einnig eru ábendingar flokkaðar niður eftir stigum (levels)

• Level A - lágmarks kröfur

• Level AA - miðlungs kröfur

• Level AAA - hæstu kröfur

Það ætti alltaf að vera markmið Ísland.is að uppfylla sem hæsta stig aðgengismála. Raunhæft markmið ætti að vera að ná Level AA að öllu leyti og Level AAA að sem flestu leyti. Villur sem eru Level A verður að laga og er óásættanlegt ef á vefnum finnast villur sem eru Level A.

Fleiri tól til að taka út aðgengismál

• WAVE Web Accessability Tool frá Webaim

• aXe frá Deque Systems

Tékklisti

Fleiri tékklista má finna til dæmis frá Maxability á Indlandi

Vefhandbækur

• Vefhandbókin, samstarfsverkefni forsætisráðuneytis og Sambands íslenskra sveitarfélaga, var fyrst gefin út árið 2008 og var uppfærð 2012 og 2014. Í

  kaflanum Aðgengi og nytsemi er góð samantekt á íslensku.

• Auðlesið mál