Til að eiga rétt á atvinnuleysisbótum þarf umsækjandi að:
hafa unnið á Íslandi,
vera á aldrinum 18-70 ára,
vera fær til að vinna almenn störf,
eiga lögheimili á Íslandi og vera á landinu.
Lokaniðurstaða um rétt og upphæð fæst ekki fyrr en umsókn hefur verið afgreidd.
Aðrar greiðslur
Umsækjandi getur ekki fengið atvinnuleysisbætur og þessar greiðslur á sama tíma:
Fæðingarorlof
Námslán
Endurhæfingarlífeyri
Foreldragreiðslur vegna langveikra og alvarlega fatlaðra barna.
Slysadagpeninga frá Tryggingastofnun.
Sjúkradagpeninga frá Tryggingastofnun.
Sjúkradagpeninga úr sjúkrasjóðum stéttarfélaga vegna óvinnufærni að fullu.
Greiðslur vegna orlofs eða starfsloka.
Réttindi helstu hópa
Launafólk hefur verið í launuðu starfi, í að lágmarki 25% starfshlutfalli.
Skoðað er 12 mánaða tímabil.
Hægt er að skoða allt að 36 mánuði aftur í tímann. Oftast eru síðustu 12 mánuðirnir frá því sótt er um notaðir til útreiknings en annars er það 12 mánaða tímabil sem veitir mestu réttindin skoðað.
Ef umsækjandi er í fæðingarorlofi eða á sjúkradagpeningum er tímabilið þar á undan skoðað.
Dæmi um réttindi
100% starf í 12 mánuði veitir rétt til 100% greiðslna.
100% starf í 6 mánuði veitir rétt til 50% greiðslna.
75% starf í 8 mánuði veitir rétt til 67% greiðslna.
50% starf í 10 mánuði veitir rétt til 50% greiðslna.
Til að eiga lágmarksrétt, 25%, þarf að hafa unnið í 3 mánuði í að minnsta kosti 25% starfshlutfalli.
Tryggingagjald
Til að launafólk hafi rétt á atvinnuleysisbótum þarf atvinnurekandi að hafa greitt tryggingagjald vegna starfsins.
Breytilegt starfshlutfall
Það er miðað við meðaltal starfshlutfalls á því 12 mánaða tímabili sem skoðað er ef umsækjandi hefur ekki verið í sama starfshlutfalli. Réttur til bóta verður aldrei hærri en sem nemur starfshlutfalli á tímabilinu eða því starfshlutfalli sem umsækjandi vill ráða sig í.
Verktakavinna
Öll störf eru tekin með í útreikning á réttindum. Ef umsækjandi var líka sjálfstætt starfandi er tekið mið af þeim tekjum líka.
Einstaklingur segir sjálfur upp
Umsækjandi sem hefur sagt upp vinnu án gildra ástæðna, eða var valdur að eigin uppsögn, getur átt von á því að greiðslum verði frestað í upphafi bótatímabils. Ef skýringarbréf er ekki sent með umsókn er afgreiðslu hennar frestað.
Það er hægt að flýta fyrir afgreiðslu umsóknar með því að senda inn skýringu á starfslokum í gegnum Mínar síður. Smellt er á hnappinn „Skila gögnum“ og „Skýringarbréf“ valið sem tegund gagna. Í bréfinu þarf að koma fram hver ástæðan fyrir starfslokunum er.
Ef umsækjandi hefur leitað til stéttarfélags vegna starfslokanna, eða aðdraganda þeirra, þarf að senda staðfestingu frá stéttarfélaginu sem styður það að umsækjandi hafi leitað til félagsins. Hafa þarf samband við stéttarfélagið sitt til þess að fá staðfestinguna.
Sjómenn
Vinnuframlag sjómanna miðast við fjölda lögskráningardaga. Mánaðarvinna sjómanna telst vera 21,67 lögskráningardagar. Loka þarf fyrir lögskráningu áður en viðkomandi fær greiddar atvinnuleysisbætur.
Skilyrði:
Launagreiðandaskrá hefur verið lokað. Skattinum þarf að hafa borist tilkynning um lok starfsemi.
Tryggingagjald hefur verið greitt vegna starfsins.
Mánaðarlegur staðgreiðsluskattur hefur verið greiddur af reiknuðu endurgjaldi. Upphæðin verður að hafa verið samkvæmt viðmiðunarfjárhæð Skattsins, að lágmarki.
Þetta á við um einstaklinga sem stunda atvinnustarfsemi á eigin kennitölu og þau sem starfa við atvinnurekstur með öðrum. Jafnframt á þetta við þegar umsækjandi er ráðandi aðili vegna eignarhlutar eða stjórnunar.
Tryggingagjald
Sjálfstætt starfandi einstaklingur á 100% rétt á atvinnnuleysisbótum ef viðkomandi hefur greitt tryggingagjald samfellt á síðustu tólf mánuðum áður en sótt er um.
Ef tryggingagjald hefur verið greitt skemur en 12 mánuði, en þó lengur en 3 mánuði, á síðustu tólf mánuðum áður en sótt er um, er viðkomandi með rétt í samræmi við fjölda þeirra mánaða sem hann hefur greitt staðgreiðsluskatt.
Reiknað endurgjald
Umsækjandi getur átt 100% rétt á atvinnnuleysisbótum ef viðkomandi hefur greitt mánaðarlega staðgreiðsluskatt af reiknuðu endurgjaldi. Upphæð skatts verður að hafa verið að lágmarki samkvæmt viðmiðunarfjárhæð ríkisskattstjóra í viðkomandi starfsgrein.
Ef greiddur skattur er lægri en viðmiðunarfjárhæðin, ákvarðast réttur viðkomandi af hlutfalli upphæðar reiknaðs endurgjalds sem greitt hefur verið af og viðmiðunarfjárhæðar.
Ef greiddur skattur er lægri en 25% af viðmiðunarfjárhæð ríkisskattstjóra í viðkomandi starfsgrein á síðustu tólf mánuðum áður en sótt er um, er rétturinn til atvinnuleysisbóta enginn.
Tekjur gefnar upp einu sinni á ári
Einstaklingar sem gefa upp tekjur einu sinni á ári þurfa að skila með umsókn:
Verktakayfirlýsingu
Staðfestingu skattstjóra um skil á greiðslu tryggingagjalds og staðgreiðslu.
Þau sem búa utan höfuðborgarsvæðis leita til sýslumanns.
Réttindi einstaklinga í námi samhliða greiðslu atvinnuleysisbóta er háð skráðum einingafjölda á þeirri önn sem sótt er um atvinnuleysisbætur.
Að klára nám
Umsækjandi þarf að hafa lokið námi áður en sótt er um, og að hafa unnið á því tímabili sem notað er til úreiknings.
Hætt í námi
Þegar umsækjandi hættir í námi og sækir um atvinnuleysisbætur skiptir máli hvernig námi var lokið. Ef námi er hætt án gildra ástæðna eða dregið er úr námshlutfalli til að uppfylla skilyrði um námssamning getur greiðslum verið frestað í upphafi bótatímabils.
Ef engar gildar ástæður eru fyrir námslokum flýtir fyrir afgreiðslu umsóknar að senda inn skýringarbréf. Ef slíkt bréf er ekki sent er afgreiðslu umsóknarinnar frestað. Viðkomandi á ekki rétt á tekjutengingu ef greiðslum er frestað.
Hægt er að flýta fyrir afgreiðslu umsóknar með því að senda inn skýringu á námslokum í gegnum Mínar síður með því að smella á hnappinn „Skila gögnum“ og velja Skýringarbréf sem tegund gagna. Ef slíkt bréf er ekki sent er afgreiðslu umsóknarinnar frestað.
Í námi
Einstaklingar í námi eiga yfirleitt ekki rétt á atvinnuleysisbótum. Það eru þó undantekningar á þessu:
Nám sem er 12 einingar eða minna.
Einstaklingur missir vinnu með skóla og er að klára önn.
Nám er skilgreint af skóla sem nám með vinnu.
Námssamningur
Það þarf alltaf að sækja um námssamning ef óskað er eftir greiðslu atvinnuleysisbóta meðfram námi. Umsókn um námssamning er send á: radgjafar@vmst.is.
Skyldur
Einstaklingar sem eru í námi og fá greiddar atvinnuleysisbætur hafa sömu skyldur og aðrir sem fá greiddar atvinnuleysisbætur.
Að vera í virkri atvinnuleit og tilbúin/n að taka starfi ef það býðst
Staðfesta atvinnuleit mánaðarlega
Sinna boðum um mætingu á fundi, viðtöl og annað sem Vinnumálastofnun kann að boða til.
1. Nám er 12 einingar eða minna
Einstaklingar sem stunda nám sem er hámark 12 einingar í framhaldsskóla eða háskóla geta átt rétt á atvinnuleysisbótum. Skilyrði er að námið sé ekki lánshæft hjá Menntasjóði námsmanna.
Viðkomandi þarf að:
Leggja fram staðfestingu frá viðkomandi menntastofnun um námshlutfallið.
Skila inn staðfestingu á umfangi náms á Mínum síðum
Sækja um námssamning
Nám má stunda í dagskóla, kvöldskóla, eða í fjarkennslu.
2. Verið er að klára önn
Ef einstaklingur missir starf eftir að námsönn er hafin má ljúka þeirri önn. Skilyrði er að önnin hafi verið byrjuð þegar viðkomandi missti starfið.
Skila þarf inn staðfestingu á umfangi náms á Mínum síðum og sækja um námssamning.
3. Nám sem skilgreint sem nám með vinnu
Ef nám á framhaldsskólastigi eða háskólastigi er skilgreint sem nám samhliða vinnu af skólanum sjálfum er heimilt að stunda það á meðan atvinnuleysisbætur eru greiddar án þess að það hafi áhrif á réttinn til bóta. Námið má ekki vera lánshæft til framfærslu hjá Menntasjóði námsmanna.
Skila þarf inn staðfestingu á umfangi náms á Mínum síðum og sækja um námssamning.
Nám er meira en 12 einingar á önn
Ekki er heimilt að stunda nám umfram 12 einingar á framhaldsskólastigi eða háskólastigi samhliða atvinnuleysisbótum. Sérstakar ástæður þurfa að vera til staðar og Vinnumálastofnun þarf að samþykkja fyrirfram heimild til að stunda námið.
Hámark slíkrar heimildar er 20 eininga nám samhliða greiðslu atvinnuleysisbóta. Námið má ekki vera lánshæft til framfærslu hjá Menntasjóði námsmanna.
Skila þarf inn staðfestingu á umfangi náms á Mínum síðum og sækja um námssamning.
Lækkun bóta vegna náms
Ef nám sem er meira en 12 einingar er samþykkt, skerðast atvinnuleysisbætur í hlutfalli við umfang námsins.
13 einingar - atvinnuleysisbætur skerðast um 43%
14 einingar - bætur lækka um 47%
15 einingar - bætur lækka um 50%
16 einingar - bætur lækka um 53%
17 einingar - bætur lækka um 56%
18 einingar - bætur lækka um 60%
19 einingar - bætur lækka um 63%
20 einingar - bætur lækka um 66%
Unnið með námi
Það má taka tillit til starfs sem er unnið með námi við útreikning atvinnuleysisbóta en þá telst námið ekki til vinnuframlags. Heimild þessi getur einungis aukið rétt launafólks til atvinnuleysisbóta einu sinni á hverju bótatímabili.
Komið úr vinnu
Til þess að Vinnumálastofnun geti reiknað með tryggingar- og starfstímabilum í öðru EES-ríki, verður að hafa tímabilin staðfest með U1-vottorði.
U1-vottorð er hugsað fyrir þá sem koma til Íslands með vinnu en missa svo vinnuna. Þá er hægt að sækja um vottorðið til þess að fá vinnusögu metna frá öðru EES-ríki.
Einstaklingar frá Norðurlöndunum sem eru með einhverja vinnusögu á Íslandi á síðustu 5 árum geta einnig átt rétt á að sækja um U1 vottorð.
Skilyrði fyrir U1 vottorði
Að hafa verið launþegi eða sjálfstætt starfandi.
Að greitt hafi verið gjald af launum þínum.
Sótt er um vottorðið í því ríki sem einstaklingur hyggst búa í.
Komið úr námi
Þau sem koma til Íslands geta haldið réttindum til atvinnuleysisbóta í allt að þrjá mánuði meðan leitað er að vinnu á Íslandi. Vottorðið sem þarf að hafa kallast U2. Sótt er um U2-vottorð í því ríki sem einstaklingur var í námi.
Skilyrði fyrir U2 vottorði
Að vera atvinnulaus og með rétt til atvinnuleysisbóta innan EES-ríkis.
Ef einstaklingur sækir um atvinnuleysisbætur og hefur verið í fæðingarorlofi er annað 12 mánaða tímabil á síðustu 36 mánuðum skoðað, ekki það tímabil sem viðkomandi var í fæðingarorlofi.
Ef einstaklingur sækir um atvinnuleysisbætur og hefur verið í starfstengdri endurhæfingu er annað 12 mánaða tímabil á síðustu 36 mánuðum skoðað, ekki það tímabil sem viðkomandi var óvinnufær.
Einstaklingar sem bíða eftir endanlegu uppgjöri á launakröfum og eru atvinnulausir á uppsagnarfresti geta átt rétt á atvinnuleysisbótum.
Einstaklingar verða að uppfylla almenn skilyrði um rétt til atvinnuleysisbóta.
Framselja þarf þann hluta launakröfunnar sem nemur fjárhæð bótanna sem greiddar eru á þessum tíma. Krafan er framseld til atvinnuleysistryggingasjóðs á hendur ábyrgðasjóði launa.
Umsókn um atvinnuleysisbætur felur jafnframt í sér umsókn um þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum.
Greitt er frá þeim degi sem uppsagnarfrestur tekur gildi. Að uppsagnarfresti loknum getur viðkomandi fengið almennar atvinnuleysisbætur. Launþegi gjaldþrota félags getur fengið tekjutengdar atvinnuleysisbætur.
Ekki er hægt að sækja um atvinnuleysisbætur fyrr en félagið hefur verið úrskurðað gjaldþrota.
Virk atvinnuleit
Á meðan fólk fær atvinnuleysisbætur þarf það að vera virkt í atvinnuleit. Í því felst að:
hafa frumkvæði að starfsleit,
taka starfi sem greitt er fyrir, jafnvel án sérstaks fyrirvara,
taka starfi hvar sem er á landinu,
taka starfi óháð því hvort um fullt starf eða hlutastarf sé að ræða, eða vaktavinnu,
taka þátt í vinnumarkaðsaðgerðum sem standa til boða,
veita Vinnumálastofnun nauðsynlegar upplýsingar til að auka líkur á að fá starf við hæfi.
Þegar fólki er boðið störf er reynt að finna störf sem henta þeim út frá reynslu og staðsetningu. Ofantaldar eru þó skyldur samkvæmt lögum, svo gott er að hafa þær í huga.
Þjónustuaðili
Vinnumálastofnun