Staðsetning og aðgengi

Stálpastaðaskógur er í norðanverðum Skorradal, svo til fyrir miðju Skorradalsvatns um 25 mínútna akstur frá Borgarnesi.

Aðstaða og afþreying

Í Stálpastaðaskógi er trjásafn með um þrjátíu merktum trjátegundum frá sjötíu stöðum á jörðinni. Margar fallegar gönguleiðir er að finna í skóginum og áningarborð eru á nokkrum stöðum.

Saga jarðarinnar

Stálpastaðaskógur er á samnefndri 345 ha eyðijörð í Skorradal. Hún hefur verið í eigu Lands og skógar (áður Skógræktarinnar) frá 1951 þegar hjónin Haukur Thors og Soffía Lára Hafstein Thors ánöfnuðu Skógræktinni landið og var skógurinn þá friðaður. Árið 1971 var reist minnismerki um gjöf þeirra. Minnismerkið stendur miðsvæðis á Stálpastöðum, rétt við þjóðveginn. Sagt er að jörðin hafi aldrei hentað vel undir hefðbundinn búskap, þar sem hún er meira og minna ein brekka, en öðru máli gegnir um skógræktina eins og vöxtulegur skógurinn ber með sér.

Trjárækt í skóginum

Jörðin var fyrrum kjarri vaxin en mikið hefur verið gróðursett á henni frá sjötta áratug síðustu aldar. Byrjað var á því að grisja kjarrið sem fyrir var í landinu og gróðursetja í það. Stærstu hríslurnar voru látnar standa og mynduðu þær skjól fyrir nýju plönturnar. Þessi aðferð þótti eðlileg endurnýjun skógar á þeim tíma en var ekki beitt lengi. Frá árinu 1952 hafa verið gróðursettar á Stálpastöðum rúmlega 600.000 plöntur af 28 tegundum frá 70 stöðum úr veröldinni á rúmlega 100 hekturum lands.

Nokkrir einstaklingar hafa í áranna rás gefið fé til uppbyggingar á Stálpastöðum. Hafa þessar gjafir oft ráðið miklu um hversu miklu hin opinbera skógræktarstofnun gæti fengið áorkað á Stálpastöðum. Helstu dæmin um slíkar gjafir eru þessi:

• Árið 1952 gáfu hjónin Ingibjörg og Þorsteinn Kjarval peningaupphæð sem varið var til gróðursetningar.

• Í nokkur ár kringum árið 1955 gaf Ludvig G. Braathen, stórútgerðarmaður í Ósló, fé sem notað var til gróðursetningar á Stálpastöðum.

• Nemendur Bændaskólans á Hvanneyri gáfu fé til minningar um skólastjóra sinn, Halldór Vilhjálmsson.

Þau svæði sem gróðursett hefur verið í fyrir þessar gjafir hafa verið nefnd eftir gefendunum. Á Stálpastöðum má því finna Kjarvalslund, Braathenslund og Halldórslund. Þá hafa stórfyrirtæki styrkt einstaka verkþætti, ýmist með peninga- eða vinnuframlagi.

Nú vaxa í það minnsta 30 trjátegundir á Stálpastaðajörðinni, mest af rauðgreni og sitkagreni. Úr skóginum eru tekin mörg stærstu jólatorgtré landsins. Áhersla var frá upphafi lögð á að gróðursetja sitkagreni og er nú á Stálpastöðum mesti skógur þeirrar tegundar á landinu, þótt á síðustu áratugum árum hafi sitkagreni verið gróðursett í stærri svæði annars staðar. Stálpastaðaskógur er fyrst og fremst dæmigerður timburskógur. Þar fæst mikil og dýrmæt reynsla í ýmsum efnum sem snerta timburframleiðslu úr sitkagreni hér á landi. Skógurinn hefur nú þegar gefið timbur í mannvirkjagerð og á eftir að gefa mikið á komandi árum.

Annað áhugavert

Stálpastaðaskógur er og verður mikilvægur vettvangur rannsókna og fræðslu. Tengist það ekki síst nálægð hans við Landbúnaðarháskóla Íslands á Hvanneyri, þar sem háskólanám í skógfræði fer fram. Af einstökum rannsóknaverkefnum sem unnin hafa verið á vegum skólans í samvinnu við Land og skóg og fleiri má nefna verkefnin Skógvist I og II þar sem markmiðið var að skilgreina áhrif nýskógræktar á vistkerfi. Nálægð Stálpastaðaskógar við Hvanneyri kemur sér vel í slíkum verkefnum. Hugað hefur verið að þróunarverkefnum um nýtingu íslensks timburs í húsasmíðar og aðra mannvirkjagerð.

Í Skorradalsvatni má veiða bæði urriða og bleikju.

Kort af skóginum