Meginregla barnaverndarlaga er sú að viðhafa skuli ákveðna málsmeðferð áður en gripið er til þvingunarúrræða, svo sem að leiðbeina aðilum, kynna þeim gögn og gefa þeim kost á að tjá sig. Ef ljóst þykir að barni stafi hætta af því að fara þessa leið er hægt að grípa strax til ráðstöfunar sbr. 31. gr. bvl. Þær ráðstafanir sem hér koma aðallega til skoðunar eru þær sem varða töku barns af heimili eða kyrrsetningu þess á stað þar sem það er. Hér geta þó komið til álita allar ráðstafanir barnaverndarþjónustu sem annars þyrfti að úrskurða um, svo sem að stöðva för barns úr landi eða stöðva umgengni við barn í fóstri.

Í 3. mgr. 76. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/1944 segir að börnum skuli tryggð í lögum sú vernd og umönnun sem velferð þeirra krefst. Ákvæðið felur í sér stefnuyfirlýsingu og sækir m.a. fyrirmynd til ákvæða ýmissa alþjóðasamninga sem Ísland er aðili að. Þetta er mikilvægt ákvæði sem undirstrikar að vernd barna skuli vera í fyrirrúmi og að réttindi annarra geti þurft að víkja ef hagsmunir barns krefjast þess.

Meginregla barnaverndarlaga er sú að viðhafa skuli ákveðna málsmeðferð áður en gripið er til þvingunarúrræða, svo sem að leiðbeina aðilum, kynna þeim gögn og gefa þeim kost á að tjá sig. Ef ljóst þykir að barni stafi hætta af því að fara þessa leið er hægt að grípa strax til ráðstöfunar sbr. 31. gr. bvl. Þær ráðstafanir sem hér koma aðallega til skoðunar eru þær sem varða töku barns af heimili eða kyrrsetningu þess á stað þar sem það er. Hér geta þó komið til álita allar ráðstafanir barnaverndarþjónustu sem annars þyrfti að úrskurða um, svo sem að stöðva för barns úr landi eða stöðva umgengni við barn í fóstri. Dæmi um aðstæður þar sem reynt getur á ákvæði um neyðarráðstöfun skv. 31. gr. eru t.d.:

• barnaverndarstarfsmaður er kallaður út með lögreglu á heimili þar sem er mikil vímuefnaneysla eða ofbeldi, barn er í reiðileysi og hefur þörf fyrir að komast í öryggi og því reynist nauðsynlegt að vista barn

• nauðsynlegt þykir að vista barn sem orðið er 15 ára í samráði við foreldra en gegn vilja barnsins, vegna hegðunar barnsins t.d. á neyðarvistun Stuðla

• barn er í vistun utan heimilis og annað hvort foreldri eða barnið sjálft, ef það er orðið 15 ára, afturkallar samþykki sitt fyrir vistun sem engu að síður er talin nauðsynleg

• nauðsynlegt þykir að fara með barn til sérstakrar rannsóknar eða skoðunar, t.d. í Barnahús vegna gruns um kynferðisofbeldi, og varasamt þykir að foreldri viti af því fyrr en um leið og það gerist eða um leið og rannsókn er lokið.

Heimild til að beita neyðarráðstöfun hafa þeir aðilar sem sveitarstjórn þess sveitarfélags sem um ræðir hefur veitt vald til fullnaðarafgreiðslu mála skv. 3. mgr. 12. gr. Það geta verið nokkrir aðilar, t.d. deildarstjóri barnaverndar og ákveðnir undirmenn hans, en fer allt eftir samþykkt sveitarfélagsins þar um.

Um leið og ákvörðun er tekin, eða svo fljótt á eftir sem unnt er, þarf að kynna hana foreldri og barni ef við á og leiðbeina um framhaldið. Eftir að gripið hefur verið til neyðarráðstöfunar verður barnaverndarþjónusta að taka málið til meðferðar án tafar. Ekki er gert ráð fyrir að  úrskurðað sé sérstaklega um neyðarráðstöfunina sem slíka en mikilvægt er að fjalla um hana og færa hana til bókar ásamt þeim rökum sem lágu til grundvallar. Barnaverndarþjónusta þarf einnig að horfa fram í tímann og meta hvort ástæða er til að grípa til frekari aðgerða og hefur nefndin 14 daga til að komast að niðurstöðu um þetta. Ef barnaverndarþjónusta telur þörf fyrir áframhaldandi ráðstöfun, svo sem lengri vistun utan heimilis, þá er rétt að leitast við að gera skriflega áætlun um stuðningsúrræði. Náist ekki samkomulag um beitingu stuðningsúrræða verður umdæmisráð barnaverndar að kveða upp úrskurð um frekari ráðstafanir innan 14 daga frá því að gripið var til neyðarráðstöfunar, s.s. kveða upp úrskurð skv. 27. gr., eða taka ákvörðun um málshöfðun fyrir dómi skv. 28. eða 29. gr., að öðrum kosti fellur ákvörðun skv. 1. mgr. 27. gr. úr gildi. Um undirbúning þess úrskurðar gilda hefðbundnar málsmeðferðarreglur sbr. VIII. kafla bvl. Ef úrskurður umdæmisráðsr liggur ekki fyrir innan 14 daga fellur neyðarráðstöfun úr gildi

Hafa ber í huga að neyðarráðstöfun skv. 31. gr. bvl. er ekki úrræði sem barnaverndarþjónusta úrskurðar um að beita. Um er að ræða heimild starfsmanna nefndarinnar til að beita úrræðum án samþykkis foreldra þegar aðstæður barns eru með þeim hætti að ekki er hægt að bíða eftir því að barnaverndarþjónusta komi saman til að úrskurða.

Tilkynning berst í gegnum Neyðarlínu 112 eða með öðrum hætti, um að barn sé talið í bráðri hættu, s.s. vegna þess að það er talið geta farið sér að voða, aðrir geti verið barninu hættulegir, barn er á vergangi eða hafi strokið úr meðferð. Meta þarf hvort þörf sé á aðkomu lögreglu ef grunur er um varasamt fólk á staðnum til að tryggja öryggi starfsmanns barnaverndar og barna eftir atvikum. Athugið að sýna tillitssemi og nærgætni ef þörf er á aðkomu lögreglu, s.s. að það komi óeinkennisklædd lögregla ef kostur er.

Starfsmaður barnaverndar fer á heimili eða þann stað þar sem barnið er, s.s. skóla og ræðir við barn og foreldra eftir atvikum. Athuga þarf að 43. gr. barnaverndarlaga um rannsóknarheimild gildir um könnun mála ef grunur leikur á að barn hafi verið beitt ofbeldi af hálfu forsjáraðila/heimilismanns (sjá nánar verklag um könnun máls þegar grunur leikur á líkamlegu- eða kynferðislegu ofbeldi gagnvart barni). Þetta getur t.d. átt við þegar barn segir starfsmanni skóla frá ofbeldi og starfsmaður barnaverndar kemur á staðinn til að ræða við barnið. Meta þarf hvort farið verði fram á rannsókn lögreglu og haft samráð við lögreglu um það hvenær á að ræða við foreldra

Starfsmaður metur þörf á því að vista barn tafarlaust utan heimilis eða fara með barn til sérstakrar rannsóknar eða skoðunar. Hann leitar samþykkis foreldra og/eða barns 15 ára eða eldra og ef aðilar samþykkja ekki þá ráðstöfun kemur til álita að beita neyðarráðstöfun skv. 31. gr. bvl. Þetta getur einnig átt við ef stöðva þarf umgengni barns við foreldri sem því stafar hætta af. Gæta þarf að því að draga ekki samningaviðræður á langin heldur taka ákvörðun út frá hagsmunum barnsins og þá ber að hafa í huga aldur barns. Þær aðstæður sem kalla á beitingu neyðarráðstöfunar vegna ungra barna eiga ekki endilega við um unglinga sem þurfa ekki jafn mikla aðgæslu og umönnun og ung börn.

Starfsmaður ráðfærir sig við yfirmann eða annan starfsmann eftir atvikum í samræmi við ákvæði í samþykkt sveitarstjórnar um það hver fer með vald til fullnaðarafgreiðslu mála. Ef niðurstaðan er að beita neyðarráðstöfun skv. 31. gr. útbýr starfsmaður bréf í tvíriti, foreldrum er afhent annað bréfið en kvitta fyrir móttöku á hitt.

Taka þarf ákvörðun um hvort barni er skipaður talsmaður en að jafnaði er barni skipaður talsmaður þegar ákveðið er að vista barn utan heimilis. Ef ekki er talin ástæða til að skipa 3 barni talsmann er nauðsynlegt að rökstyðja þá ákvörðun, s.s. ef barn 15 ára eða eldra hafnar því að fá talsmann.

Hafa samband við væntanlegan vistunaraðila eða þann sem sinnir rannsókn/skoðun og undirbúa komu barnsins. Undirbúa þarf barnið fyrir vistun eða rannsókn/skoðun og ákveða hver fylgir barni ásamt starfsmanni barnaverndar, s.s. ættingi, starfsmaður skóla. Þá þarf að huga að því hvort notast er við einkabíl, leigubíl eða fengin aðstoð lögreglu við að koma barni á áfangastað. Nota þarf viðeigandi öryggisbúnað, s.s. barnabílstól eða púða.

Heimilt er skv. 44. gr. rg. nr. 652/2004 um úrræði á ábyrgð sveitarfélaga samkvæmt ákvæðum barnaverndarlaga, að vista börn í undantekningartilvikum áður en leyfi Gæða- og eftirlitsstofnunar (GEV) liggur fyrir. Í þeim tilvikum þarf að senda um það tilkynningu til GEV á sérstöku eyðublaði sem er að finna á heimasíðu GEV.

Umdæmisráð barnaverndar skal án tafar taka málið til meðferðar og innan 14 daga kveða upp úrskurð skv. 26 og/eða 27 gr. bvl. eða taka ákvörðun um málshöfðun fyrir dómi skv. 28. eða 29. gr. bvl. að öðrum kosti fellur ákvörðun skv. 1. mgr. 27. gr. úr gildi. Um málsmeðferð samkvæmt þessari málsgrein gilda ákvæði VIII. kafla bvl.

Neyðarráðstafanir geta reynt mjög á þá starfsmenn sem koma að máli og því er mikilvægt að huga að stuðningi við þá. Mikilvægt er að starfsmaður fái svigrúm til að fylgja máli eftir, s.s. viðtöl við barn (sjá vinnulag sem líst er í fræðsluefninu „Talaðu við mig!“), stuðningur við vistforeldra, stuðningur við kynforeldra, umsóknir til Barna- og fjölskyldustofu vegna vistunar skv. 84. gr., fósturheimili eða meðferðarheimili, tilvísun í Barnahús og samstarf við réttarvörslukerfið. Þá er mikilvægt að huga að handleiðslu og koma á „rewiev“ fundum í kjölfar erfiðra mála þar sem kallaðir eru saman allir þeir aðilar sem að neyðarráðstöfun komu.

Leiðbeiningar við gerð áætlunar um trygga umsjá barns skv. 1.mgr. 33. gr. barnaverndarlaga og 25. gr. reglugerðar um málsmeðferð fyrir barnaverndarnefnd nr. 56/2004

Eftirfarandi liðir þurfa að koma fram í 33. greinar áætlun um trygga umsjá barns. Barna- og fjölskyldustofa mælir með því að uppsetning áætlunar sé með eftirfarandi hætti:

(Ath: Þegar fyrirhugað er að barn fari á meðferðarheimili þarf ekki að telja upp þann stuðning sem veita á þar heldur er nóg að vísa til þeirrar þjónustu sem meðferðarheimilið mun veita).

Mikilvægt er að fram komi upplýsingar bæði um báða foreldra barns og hvort foreldrar fara með forsjá eða ekki.

Hér þarf að koma fram:

• Á hvaða lagagrundvelli er barnið vistað (skv. 25. gr., 27. gr., 28. gr. eða 29. gr. bvl.).

• Hvenær var ákvörðunin tekin.

• Hvenær vistun á að hefjast og hvenær henni á að ljúka.

Taka þarf fram hvar forsjá á að vera á meðan vistun stendur, hverjir eigi að vera umsjáraðilar barns og hverjir bera ábyrgð á barninu meðan á meðan vistun stendur.

Taka fram fjölda heimsókna barnaverndarþjónustu á vistunarstað, hvernig umgengni við kynforeldra eða aðra er fyrirhuguð.

Taka fram hvernig upplýsinga verður aflað um hvernig gengur (svo sem með samráðsfundum og þá með hverjum fundirnir eru og hversu oft á að halda þá).

Tilgreina þarf tegund vistunar, þ.e. á meðferðarheimili, 84. gr. úrræði eða fóstur (og þá hvers konar fóstur; tímabundið, varanlegt eða styrkt). Mikilvægt er að undirbúa vistun vandlega svo markmið hennar náist, sbr. 19. gr. reglugerðar um fóstur nr. 804/2004. Því er æskilegt að í áætlun komi jafnframt fram:

• Hvernig á að undirbúa vistun, svo sem með heimsóknum barns á fósturheimili/meðferðarheimili. Sérstaklega þarf að vanda undirbúning komu barns á fósturheimili, eftir atvikum með nokkrum heimsóknum barns á heimilið og samskiptum við fósturforeldra áður en fóstur hefst. Einnig þarf að fjalla um hvers konar upplýsingar og fræðslu á að veita vistunaraðilum um vanda, umönnunar- og meðferðarþörf barns áður en vistun hefst, t.d. frá fagaðilum barnaverndarþjónustu, öðrum fagaðilum eða meðferðarstofnunum.

• Ef barn á að fara í styrkt fóstur þarf að koma fram hvort gera þarf skrifleg öryggisplön, með aðkomu fagaðila, lögreglu eða annarra, vegna veru barnsins á fósturheimilinu.

Ef upplýsingar um undirbúning vistunar eða öryggisplön koma ekki fram í 33. gr. áætlun þurfa þær að koma fram í umsókn um fósturheimili.

Markmið eiga að vera í samræmi við niðurstöðu könnunar/mat á árangri síðustu áætlunar skv. 23. gr. bvl. Niðurstaða könnunar / mat á árangri byggir á mati og greiningum annarra fagaðila eða stofnana og er í samræmi við faglegt mat barnaverndarstarfsmanna.

Ekki á að endurtaka niðurstöður könnunar hér heldur skulu þær upplýsingar vera í áætlun skv. 23. gr. bvl. Markmið áætlunar skv. 33. gr. eru ávallt nánari útfærsla á ákveðnum markmiðum sem koma fram í áætlun skv. 23. gr.

Stuðningur skal ákveðinn með hliðsjón af þeim markmiðum sem unnið er að á meðan vistun stendur. Stuðningurinn í máli á að vera í samræmi við og til þess fallinn að ná fram þeim markmiðum sem stefnt er að með vistun, sbr. 5. lið.

Hér þarf að telja upp þann stuðning sem á að veita á meðan vistun stendur miðað við þarfir barns eins og þær eru metnar út frá niðurstöðu könnunar. Fjalla þarf um hvernig árangur verður metinn af hverju og einu úrræði/inngripi/þjónustuþætti. Þetta á sérstaklega við um styrkt fóstur en einnig um aðrar vistanir.

Dæmi um stuðningsúrræði í 33. gr. áætlun:

Við hvert ofangreindra atriða þarf eftir því sem við á að taka fram:

• hvernig stuðningur er veittur (til dæmis símtöl, skype, heimsókn, viðtöl, o.s.frv.)

• Hvar stuðningurinn er veittur (á heimili fósturforeldra og/eða kynforeldra eða annars staðar, s.s. í skóla eða heilbrigðisstofnun).

• Hverjir veita stuðninginn og taka þátt í þjónustunni (s.s. hvort og hvernig fósturforeldrar og/eða kynforeldrar barns verði þátttakendur). Ef fósturforeldrar eða kynforeldrar eru ekki beinir þátttakendur í stuðningi eða meðferð við barn er mikilvægt að tilgreina hvort og hvernig þau verði upplýst um áhrif stuðnings eða meðferðar á líðan og hegðun barns svo þau geti brugðist við fyrirsjáanlegum breytingum með viðeigandi hætti.

• Hve oft stuðningurinn skuli inntur af hendi (vikulega, mánaðarlega o.s.frv.)

• Hve lengi stuðningur á að vara.

• Hvað tekur við ef stuðningi er ætlað að vara skemur en tímabil áætlunar.

• Hvernig árangur verður metinn

Líkamlegt ofbeldi er ofbeldi sem beint er að börnum og hefur leitt til þess að barnið skaðast andlega og/eða líkamlega eða er líklegt til þess. Barnið getur borið merki ofbeldisins eins og t.d. marbletti, brunasár eða beinbrot sem barnið og/eða foreldrar reyna að fela og eiga erfitt með að útskýra á trúverðugan hátt. Hins vegar er ekki alltaf um sjáanlega áverka að ræða, jafnvel þó að um alvarlegt ofbeldi sé að ræða. Líkamlegar refsingar teljast til líkamlegs ofbeldis, enda er slíkt til þess fallið að valda börnum andlegu og líkamlegu tjóni.

Barnaverndarþjónusta tekur við tilkynningum um vanrækslu og/eða ofbeldi gagnvart börnum sem dvelja í umdæmi þjónustur. Starfsfólk  barnaverndarþjónusta starfa samkvæmt 4. gr. reglugerðar nr. 56/2004. Þegar starfsmenn barnaverndarþjónustu taka við tilkynningu þarf að gæta þess að ræða nafnleyndarákvæði þegar tilkynnt er skv. 16. gr. Starfsmaður þarf að fá sem gleggstar upplýsingar um barnið; nafn, heimilisfang, tengsl tilkynnanda við barnið og tilefni tilkynninga.

Þegar fyrir liggur ákvörðun um að hefja könnun verður að hafa hugfast að barnaverndarlög leggja áherslu á að sýna þurfi þeim er málið varðar fyllstu nærgætni og að könnun megi ekki vera umfangsmeiri en nauðsyn krefur. Koma þarf fram við alla aðila málsins af virðingu og jafnframt að hafa í huga að könnunin snýst um barnið og aðstæður þess og að hagsmunir allra aðila málsins falla ekki endilega saman. Hins vegar þarf að gæta að því að afla nægilegra upplýsinga til að varpa ljósi á málið. Að jafnaði skal rætt við barnið sem um ræðir.

Athuga þarf að 43. gr. barnaverndarlaga um rannsóknarheimildir gildir um könnun mála ef grunur leikur á að barn hafi verið beitt ofbeldi af hálfu forsjáraðila/heimilismanns. Það er m.a. gert með þeim hætti að starfsmaður barnaverndarnefndar ræðir við barn án vitundar forsjáraðila, s.s. í skóla eða leikskóla, og metur þannig líðan þess án íhlutunar meints geranda. Forsjáraðili skal látinn vita af viðtalinu eins fljótt og kostur er og helst samdægurs. Ef forsjárhafi er meintur gerandi og/eða samstarf næst ekki um könnun máls, getur verið nauðsynlegt að beita neyðarráðstöfun skv. 31. gr. barnaverndarlaga.

Einnig þarf að afla nauðsynlegra upplýsinga til að upplýsa málið, s.s. frá heilsugæslu, skóla og lögreglu. Almennt skal afla skriflegra upplýsinga frá umræddum aðilum.

Atriði sem þarf sérstaklega að hafa í huga þegar könnun lýtur að grun um líkamlegt ofbeldi:

• að meta hvort barnið sé í hættu eða hvort ástæða sé til þess að hafa áhyggjur af því

• að safna staðreyndum varðandi þann grun sem fram hefur komið

• að meta þörf á aðgerðum gagnvart barninu og mögulega öðrum

• að taka ákvörðun um hvort óska eigi eftir læknisskoðun og/eða lögreglurannsókn

• að tala við barn og tryggja aðgang þess að fullorðnum aðila sem það getur rætt við reglulega um líðan sína og aðstæður

Að jafnaði skal óska eftir læknisskoðun ef grunur um ofbeldi hefur verið staðfestur, sjáanlegir áverkar eru á barni, grunur leikur á að um sé að ræða endurtekið ofbeldi, grunur leikur á að barn hafi orðið fyrir innvortis áverkum, áverkum á höfði eða að um beinbrot geti verið að ræða. Hafa þarf í huga að líkamlegir áverkar geta leynst undir fatnaði barna. Ef barnaverndarnefnd tekur ákvörðun um að óska ekki læknisskoðunar er nauðsynlegt að í málinu sé skráður rökstuðningur fyrir þeirri ákvörðun.

Barnaverndarnefndir þurfa ávallt að kanna mál sjálfstætt á grundvelli barnaverndarlaga óháð því hvort óskað er lögreglurannsóknar.

Barnaverndarnefnd verður alltaf að hafa frumkvæði að því að meta hvort óska skuli lögreglurannsóknar vegna brots gegn barni. Samkvæmt 20. gr. rg. nr. 56/2004 um málsmeðferð skal barnaverndarnefnd að jafnaði óska lögreglurannsóknar ef grunur leikur á að alvarlegt refsivert brot hafi verið framið gagnvart barni.

Barnaverndarnefnd getur við könnun máls óskað eftir könnunarviðtali í Barnahúsi áður en ákvörðun er tekin um lögreglurannsókn.

Leita skal samþykkis forsjáraðila sem hefur barnið í sinni umsjá og haft samráð við barn eftir atvikum. Ef samþykki liggur ekki fyrir eða ekki þykir rétt að upplýsa foreldri um efni tilkynningar vegna ríkra rannsóknarhagsmuna getur barnaverndarnefnd óskað lögreglurannsóknar ef grunur leikur á að velferð, lífi eða heilsu barns eða annarra sé stefnt í verulega hættu. Mikilvægt er að bóka ákvarðanir sem barnaverndarnefnd/starfsmenn taka um þetta og ástæður þeirra.

Þegar metið er hvort um alvarlegt refsivert brot sé að ræða, sem skylt er að óska eftir lögreglurannsókn vegna, skal m.a. hafa í huga hvort

• um rökstuddan grun er að ræða (sem dæmi um rökstuddan grun má nefna ef barn eða foreldri hefur skýrt frá eða staðfest ofbeldi eða ef vitni er að ofbeldinu).

• sjáanlegir áverkar eru á barninu.

• um er að ræða líkamlegt ofbeldi sem ekki getur talist til líkamlegra refsinga.

• um endurtekið ofbeldi er að ræða (þ. á m. líkamlegar refsingar).

• foreldri neitar að horfast í augu við atvikið og/eða neitar að þiggja nauðsynlegan stuðning.

Ef barnaverndarnefnd óskar ekki eftir lögreglurannsókn er nauðsynlegt að í málinu sé skráður rökstuðningur fyrir þeirri ákvörðun.

Þegar barn er brotaþoli vegna líkamlegs ofbeldis gilda almennar reglur um börn sem vitni. Dómari tekur ákvörðun um hvort skýrslutaka barna undir 15 ára aldri skuli fara fram í héraðsdómi eða Barnahúsi. Lögregla tekur skýrslur af börnum 15 ára og eldri.

Hlutverk starfsmanns barnaverndarnefndar við rannsókn máls hjá lögreglu felst fyrst og fremst í því að vera viðstaddur skýrslutöku, þ.e. að fylgjast með því hvernig barninu líður og tryggja að skýrslutakan gangi ekki gegn hagsmunum barnsins. Barnaverndarstarfsmaður getur komið með ábendingar eða gert athugasemdir við lögreglu ef ástæða þykir til.

Einnig þarf barnaverndarstarfsmaður að fylgjast með því sem fram kemur við skýrslutöku og meta hvaða áhrif þær upplýsingar hafa á meðferð málsins.

Ávallt þarf að meta þörf fyrir stuðningsúrræði þegar mál hefur verið nægjanlega kannað að mati barnaverndarnefndar. Það er á ábyrgð barnaverndarnefndar að hafa tiltæk úrræði til stuðnings barni og/eða fjölskyldu inni á heimili barnsins sbr. 24. gr. bvl. og úrræði til að taka á móti börnum í neyðartilvikum sbr. 84. gr. bvl. Ef þörf er á því að vista barn á fóstur- eða meðferðarheimili ber að senda umsókn til Barnaverndarstofu áður en vistun hefst.

Fyrsti stuðningur við barn og/eða fjölskyldu þess er alla jafna veittur inni á heimili barnsins til að raska sem minnst högum þess. Að leiðbeina foreldrum um uppeldi og aðbúnað barns er úrræði sem huga þarf að hvort sem það er notað eitt sér eða til viðbótar við ýmis önnur úrræði. Tryggja þarf að foreldrar sæki um og nýti sér þá þjónustu sem talin er nauðsynleg fyrir barnið og veitt er í öðrum kerfum, s.s. félagsþjónustu, svæðisskrifstofu um málefni fatlaðra o.fl. Meta þarf hvaða stuðningur og/eða meðferð er viðeigandi fyrir barnið, s.s. viðtöl hjá sjálfstætt starfandi sérfræðingi, t.d. sálfræðingi eða félagsráðgjafa. Þá þarf að meta hvort barnið þurfi að komast í frekari greiningu og meðferð, t.d. á barnageðdeild. Einnig getur þurft að útvega barni eða fjölskyldu tilsjónarmann, persónulegan ráðgjafa eða stuðningsfjölskyldu.

Gera þarf skriflega áætlun um stuðning við barn og mögulega fjölskylduna alla sbr. 23. gr. bvl. og ákvæði reglugerðar um málsmeðferð. Það auðveldar stjórnun og yfirsýn, skapar samfellu í vinnslu máls, er hluti af því að vinna opið auk þess sem áætlun gerir vinnu með barni, fjölskyldu þess og mögulega öðrum auðveldari og skilvirkari.