Tilgangur:

Röntgenmyndir eru notaðar til að skoða bein, lungu og kviðarhol.

Undirbúningur:

• Þarf að afklæðast að hluta og fjarlægja skart og málmhluti.

• Mikilvægt að tilkynna ef þú ert barnshafandi eða telur þig mögulega vera það.

Framkvæmd:

• Rannsókn tekur 10–30 mínútur.

• Myndir teknar í mismunandi líkamsstöðum eftir þörf.

• Notkun geislavarna fer eftir aðstæðum.

Eftir rannsókn:

• Röntgenlæknir metur myndir og sendir niðurstöðu til læknis sem óskaði eftir rannsókninni.

• Sá læknir upplýsir þig um niðurstöðuna.

Tilgangur:

Tölvusneiðmynd sýnir nákvæmar sneiðmyndir af innri líffærum, beinum og æðum.

Undirbúningur:

• Afklæðast þarf og fjarlægja málmhluti úr fatnaði og fylgihlutum.

• Í sumum tilvikum þarf að drekka skuggaefni áður eða fá það í æð.

• Fasta eða annar undirbúningur gæti átt við fyrir meltingarfærarannsóknir – upplýsingar eru sendar heim ef svo er.

Skuggaefni:

• Joðskuggaefni er oft gefið í æð. Það getur valdið tímabundinni hitatilfinningu eða málmbragði.

• Ofnæmisviðbrögð eru sjaldgæf en möguleg – láttu vita fyrirfram ef þú ert með ofnæmi.

• Ef þú notar Metformin (t.d. Glucophage, Glucovance, Avandamet) skaltu hætta lyfinu í tvo daga fyrir og eftir rannsókn.

• Drekka skal vel af vatni eftir rannsókn með joðskuggaefni.

Framkvæmd:

• Rannsókn tekur yfirleitt 10–20 mínútur.

• Þú þarft að liggja kyrr á rannsóknarbekk meðan myndir eru teknar.

Eftir rannsókn:

• Röntgenlæknir les úr myndunum og sendir niðurstöður til beiðandi læknis, sem hefur samband við þig.

Mikilvægt:

• Láttu vita ef þú ert barnshafandi eða telur þig hugsanlega vera það. Reynt er að forðast CT rannsóknir á meðgöngu ef hægt er.

Tilgangur:

Ómskoðun notar hljóðbylgjur til að skoða m.a. kviðarhol, æðar, vöðva og eitla. Rannsóknin er án geislunar.

Undirbúningur:

• Fer eftir því hvaða líkamshluti er rannsakaður.

• Undirbúningur er nauðsynlegur fyrir rannsóknir á lifur, galli og brisi eða ef stunga á að fara fram.

• Ef undirbúningur er nauðsynlegur, færðu leiðbeiningar heim fyrir rannsókn.

• Þarf að afklæðast að hluta.

Framkvæmd:

• Þú liggur á rannsóknarbekk.

• Gel er sett á húðina og ómhaus rennt yfir svæðið.

• Rannsókn tekur 20–60 mínútur.

Eftir rannsókn:

• Læknir les úr myndum og sendir niðurstöðu til læknis sem óskaði eftir rannsókninni.

• Sá læknir upplýsir þig um niðurstöðurnar.

Tilgangur:

Segulómun gefur mjög nákvæmar myndir af mjúkvefjum líkamans, t.d. heila, mænu, liðum og vöðvum. Notar segulsvið, ekki geislun.

Undirbúningur:

• Undirbúningur fer eftir rannsóknarsvæði.

• Ef kviðarhol (t.d. lifur, nýru, þarmar) er rannsakað þarf 4 klst. föstu – annars má borða eðlilega.

• Fjarlægja þarf allan málm og rafbúnað (t.d. úr, gleraugu, kort, síma, skart).

• Fatnaður með málmi er óheimill – þú getur klæðst slopp ef nauðsyn krefur.

• Geislafræðingur fer yfir öryggisgátlista með þér fyrir rannsókn.

Innilokunarkennd:

• Ef þú hefur sögu um innilokunarkennd er mikilvægt að ræða við geislafræðing fyrir rannsókn.

• Hægt er að fá leiðir til að bæta líðan, t.d. tónlist, augnhlífar eða aðstandanda með í herbergi.

Skuggaefni:

• Í sumum tilvikum er notað gadólíníum-skuggaefni í æð.

• Aukaverkanir eru sjaldgæfar.

• Konur með barn á brjósti ættu að farga mjólk í 24 klst. eftir rannsókn með skuggaefni.

Framkvæmd:

• Þú liggur kyrr á rannsóknarbekk sem rennt er inn í tækið.

• Rannsóknin tekur 15–60 mínútur.

• Töluverður hávaði er í tækinu – þú færð heyrnartól eða eyrnatappa.

Eftir rannsókn:

• Röntgenlæknir les úr myndunum og sendir niðurstöðu til læknis sem upplýsir þig.

Mikilvægt:

• Láttu vita ef þú ert barnshafandi. Reynt er að forðast MRI fyrstu 3 mánuði meðgöngu nema brýn nauðsyn sé til.

Tilgangur:

Gefur upplýsingar um starfsemi líffæra og líffærakerfa með geislavirku efni.

Undirbúningur:

• Fjarlægja þarf málmhluti (til dæmis skart og fatnað með málmi).

• Tæma þarf þvagblöðru ef við á.

• Ef sérstakur undirbúningur er nauðsynlegur færðu leiðbeiningar heim fyrir rannsókn.

Framkvæmd:

• Geislavirkt efni er gefið í æð.

• Myndataka fer fram strax eða eftir 2 til 4 klukkustundir.

• Þú liggur kyrr á rannsóknarbekk meðan á myndatöku stendur.

• Rannsókn tekur yfirleitt 30 til120 mínútur.

Brjóstagjöf:

• Sum efni skiljast út með móðurmjólk – láttu vita ef þú ert með barn á brjósti.

• Leiðbeiningar um hlé á brjóstagjöf eru veittar í síma 543 5050 (Hringbraut) eða 543 8373 (Fossvogur).

• Mælt er með að forðast að hafa börn í fanginu í 24 klukkustundir eftir rannsókn.

Önnur atriði:

• Taktu lyf eins og venjulega en upplýstu starfsfólk um þau.

• Eftir rannsókn er ráðlagt að forðast nána snertingu við aðra í 24 klukkustundir, sérstaklega börn og barnshafandi konur.

Tilgangur:

Röntgenrannsókn þar sem fylgst er með hreyfingu líffæra, til dæmis: meltingarvegar, nýrna eða æða.

Undirbúningur:

• Undirbúningur fer eftir rannsóknartegund.

• Algengt er að fasta í nokkrar klukkustundir, eða fylgja sérleiðbeiningum (til dæmis: hægðalyf fyrir ristilrannsókn).

• Þú færð nákvæmar leiðbeiningar heim fyrir rannsókn ef undirbúningur er nauðsynlegur.

• Fjarlægja þarf skart og málmhluti. Léttur fatnaður er æskilegur.

• Börn kunna að þurfa róandi lyf fyrir rannsókn – það er í höndum barnadeildar.

Framkvæmd:

• Rannsóknin er gerð af lækni/geislafræðingi.

• Þú liggur eða stendur eftir því sem við á.

• Skuggaefni er gefið annaðhvort í æð eða drukkið.

• Algeng skuggaefni eru baríum (í meltingarvegi) og joð (í æðakerfi).

• Joðskuggaefni getur valdið hitatilfinningu og vondum bragð – líður hratt hjá.

• Tilkynna þarf fyrirfram ef þú ert með skuggaefnisofnæmi.

Sykursýki:

• Ef þú tekur Metformin-lyf (til dæmis: Glucophage, Eucreas) þarftu að hætta þeim í tvo daga eftir rannsókn með joðskuggaefni.

• Drekktu vel eftir rannsókn.

Eftir rannsókn:

• Skuggaefni hreinsast oft hægt úr líkamanum – drykkja vökva flýtir fyrir.

• Röntgenlæknir metur myndir og sendir svar til beiðandi læknis.

Mikilvægt:

• Ekki er ráðlagt að skyggna barnshafandi konur nema nauðsyn beri til. Láttu vita ef þú ert barnshafandi.

Tilgangur:

Notuð til að meta sjúkdómsvirkni, til dæmis við: krabbamein og bólgur. Sameinar jáeindamynd og tölvusneiðmynd.

Undirbúningur:

• Fasta í 6 klukkustundir fyrir rannsókn – aðeins vatn leyfilegt.

• Forðast líkamlega áreynslu í 6 klukkustundir fyrir rannsókn, og ekki stunda líkamsrækt daginn áður.

• Notaðu fatnað án málma.

• Taktu regluleg lyf nema annað sé tekið fram.

Sykursýki:

• Týpa 2: Sleppa sykursýkislyfjum 24 klukkustundum fyrir rannsókn.

• Týpa 1: Hafðu samband við ísótópadeild fyrir sérstakar ráðstafanir.

• Rannsókn er aðeins framkvæmd ef blóðsykur er undir 10 mmol/l.

Framkvæmd:

• Tekin eru heilsufarssöguviðtöl og mældur blóðsykur.

• Gefið er geislavirkt efni í æð og þú hvílir í 30 mínútur áður en myndataka hefst.

• Myndataka tekur 20 til 30 mínútur.

• Rannsóknin tekur samtals um 2 klukkustundir.

• Ef þú ert með skuggaefnisofnæmi skaltu láta vita með fyrirvara.

Eftir rannsókn:

• Drekktu vel og borðaðu eftir rannsókn.

• Forðastu nána snertingu við börn og barnshafandi konur í að minnsta kosti 6 klukkustundir.

• Ef þú ert með barn á brjósti eða í nánu samneyti við ung börn – fáðu leiðbeiningar hjá deildinni.

Aðrar upplýsingar:

• Tæknileg bilun getur valdið seinkun – haft er samband ef svo er.

• Aðstandendur mega bíða á biðstofu en ekki vera við undirbúning.

• Netfang: isotop@landspitali.is

• Sími: 543 5050