Röntgendeild Hringbraut og Fossvogi
Rannsóknir og myndgreining
Myndgreiningarrannsóknir og rannsóknarinngrip, röntgenrannsóknir, tölvusneiðmyndir, segulómun, ísótópar, jáeindaskanni og ómskoðanir.
Undirbúningur og framkvæmd rannsókna
Tilgangur:
Röntgenmyndir eru notaðar til að skoða bein, lungu og kviðarhol.
Undirbúningur:
Þarf að afklæðast að hluta og fjarlægja skart og málmhluti.
Mikilvægt að tilkynna ef þú ert barnshafandi eða telur þig mögulega vera það.
Framkvæmd:
Rannsókn tekur 10–30 mínútur.
Myndir teknar í mismunandi líkamsstöðum eftir þörf.
Notkun geislavarna fer eftir aðstæðum.
Eftir rannsókn:
Röntgenlæknir metur myndir og sendir niðurstöðu til læknis sem óskaði eftir rannsókninni.
Sá læknir upplýsir þig um niðurstöðuna.
Tilgangur:
Tölvusneiðmynd sýnir nákvæmar sneiðmyndir af innri líffærum, beinum og æðum.
Undirbúningur:
Afklæðast þarf og fjarlægja málmhluti úr fatnaði og fylgihlutum.
Í sumum tilvikum þarf að drekka skuggaefni áður eða fá það í æð.
Fasta eða annar undirbúningur gæti átt við fyrir meltingarfærarannsóknir – upplýsingar eru sendar heim ef svo er.
Skuggaefni:
Joðskuggaefni er oft gefið í æð. Það getur valdið tímabundinni hitatilfinningu eða málmbragði.
Ofnæmisviðbrögð eru sjaldgæf en möguleg – láttu vita fyrirfram ef þú ert með ofnæmi.
Ef þú notar Metformin (t.d. Glucophage, Glucovance, Avandamet) skaltu hætta lyfinu í tvo daga fyrir og eftir rannsókn.
Drekka skal vel af vatni eftir rannsókn með joðskuggaefni.
Framkvæmd:
Rannsókn tekur yfirleitt 10–20 mínútur.
Þú þarft að liggja kyrr á rannsóknarbekk meðan myndir eru teknar.
Eftir rannsókn:
Röntgenlæknir les úr myndunum og sendir niðurstöður til beiðandi læknis, sem hefur samband við þig.
Mikilvægt:
Láttu vita ef þú ert barnshafandi eða telur þig hugsanlega vera það. Reynt er að forðast CT rannsóknir á meðgöngu ef hægt er.
Tilgangur:
Ómskoðun notar hljóðbylgjur til að skoða m.a. kviðarhol, æðar, vöðva og eitla. Rannsóknin er án geislunar.
Undirbúningur:
Fer eftir því hvaða líkamshluti er rannsakaður.
Undirbúningur er nauðsynlegur fyrir rannsóknir á lifur, galli og brisi eða ef stunga á að fara fram.
Ef undirbúningur er nauðsynlegur, færðu leiðbeiningar heim fyrir rannsókn.
Þarf að afklæðast að hluta.
Framkvæmd:
Þú liggur á rannsóknarbekk.
Gel er sett á húðina og ómhaus rennt yfir svæðið.
Rannsókn tekur 20–60 mínútur.
Eftir rannsókn:
Læknir les úr myndum og sendir niðurstöðu til læknis sem óskaði eftir rannsókninni.
Sá læknir upplýsir þig um niðurstöðurnar.
Tilgangur:
Segulómun gefur mjög nákvæmar myndir af mjúkvefjum líkamans, t.d. heila, mænu, liðum og vöðvum. Notar segulsvið, ekki geislun.
Undirbúningur:
Undirbúningur fer eftir rannsóknarsvæði.
Ef kviðarhol (t.d. lifur, nýru, þarmar) er rannsakað þarf 4 klst. föstu – annars má borða eðlilega.
Fjarlægja þarf allan málm og rafbúnað (t.d. úr, gleraugu, kort, síma, skart).
Fatnaður með málmi er óheimill – þú getur klæðst slopp ef nauðsyn krefur.
Geislafræðingur fer yfir öryggisgátlista með þér fyrir rannsókn.
Innilokunarkennd:
Ef þú hefur sögu um innilokunarkennd er mikilvægt að ræða við geislafræðing fyrir rannsókn.
Hægt er að fá leiðir til að bæta líðan, t.d. tónlist, augnhlífar eða aðstandanda með í herbergi.
Skuggaefni:
Í sumum tilvikum er notað gadólíníum-skuggaefni í æð.
Aukaverkanir eru sjaldgæfar.
Konur með barn á brjósti ættu að farga mjólk í 24 klst. eftir rannsókn með skuggaefni.
Framkvæmd:
Þú liggur kyrr á rannsóknarbekk sem rennt er inn í tækið.
Rannsóknin tekur 15–60 mínútur.
Töluverður hávaði er í tækinu – þú færð heyrnartól eða eyrnatappa.
Eftir rannsókn:
Röntgenlæknir les úr myndunum og sendir niðurstöðu til læknis sem upplýsir þig.
Mikilvægt:
Láttu vita ef þú ert barnshafandi. Reynt er að forðast MRI fyrstu 3 mánuði meðgöngu nema brýn nauðsyn sé til.
Tilgangur:
Gefur upplýsingar um starfsemi líffæra og líffærakerfa með geislavirku efni.
Undirbúningur:
Fjarlægja þarf málmhluti (til dæmis skart og fatnað með málmi).
Tæma þarf þvagblöðru ef við á.
Ef sérstakur undirbúningur er nauðsynlegur færðu leiðbeiningar heim fyrir rannsókn.
Framkvæmd:
Geislavirkt efni er gefið í æð.
Myndataka fer fram strax eða eftir 2 til 4 klukkustundir.
Þú liggur kyrr á rannsóknarbekk meðan á myndatöku stendur.
Rannsókn tekur yfirleitt 30 til120 mínútur.
Brjóstagjöf:
Sum efni skiljast út með móðurmjólk – láttu vita ef þú ert með barn á brjósti.
Leiðbeiningar um hlé á brjóstagjöf eru veittar í síma 543 5050 (Hringbraut) eða 543 8373 (Fossvogur).
Mælt er með að forðast að hafa börn í fanginu í 24 klukkustundir eftir rannsókn.
Önnur atriði:
Taktu lyf eins og venjulega en upplýstu starfsfólk um þau.
Eftir rannsókn er ráðlagt að forðast nána snertingu við aðra í 24 klukkustundir, sérstaklega börn og barnshafandi konur.
Tilgangur:
Röntgenrannsókn þar sem fylgst er með hreyfingu líffæra, til dæmis: meltingarvegar, nýrna eða æða.
Undirbúningur:
Undirbúningur fer eftir rannsóknartegund.
Algengt er að fasta í nokkrar klukkustundir, eða fylgja sérleiðbeiningum (til dæmis: hægðalyf fyrir ristilrannsókn).
Þú færð nákvæmar leiðbeiningar heim fyrir rannsókn ef undirbúningur er nauðsynlegur.
Fjarlægja þarf skart og málmhluti. Léttur fatnaður er æskilegur.
Börn kunna að þurfa róandi lyf fyrir rannsókn – það er í höndum barnadeildar.
Framkvæmd:
Rannsóknin er gerð af lækni/geislafræðingi.
Þú liggur eða stendur eftir því sem við á.
Skuggaefni er gefið annaðhvort í æð eða drukkið.
Algeng skuggaefni eru baríum (í meltingarvegi) og joð (í æðakerfi).
Joðskuggaefni getur valdið hitatilfinningu og vondum bragð – líður hratt hjá.
Tilkynna þarf fyrirfram ef þú ert með skuggaefnisofnæmi.
Sykursýki:
Ef þú tekur Metformin-lyf (til dæmis: Glucophage, Eucreas) þarftu að hætta þeim í tvo daga eftir rannsókn með joðskuggaefni.
Drekktu vel eftir rannsókn.
Eftir rannsókn:
Skuggaefni hreinsast oft hægt úr líkamanum – drykkja vökva flýtir fyrir.
Röntgenlæknir metur myndir og sendir svar til beiðandi læknis.
Mikilvægt:
Ekki er ráðlagt að skyggna barnshafandi konur nema nauðsyn beri til. Láttu vita ef þú ert barnshafandi.
Tilgangur:
Notuð til að meta sjúkdómsvirkni, til dæmis við: krabbamein og bólgur. Sameinar jáeindamynd og tölvusneiðmynd.
Undirbúningur:
Fasta í 6 klukkustundir fyrir rannsókn – aðeins vatn leyfilegt.
Forðast líkamlega áreynslu í 6 klukkustundir fyrir rannsókn, og ekki stunda líkamsrækt daginn áður.
Notaðu fatnað án málma.
Taktu regluleg lyf nema annað sé tekið fram.
Sykursýki:
Týpa 2: Sleppa sykursýkislyfjum 24 klukkustundum fyrir rannsókn.
Týpa 1: Hafðu samband við ísótópadeild fyrir sérstakar ráðstafanir.
Rannsókn er aðeins framkvæmd ef blóðsykur er undir 10 mmol/l.
Framkvæmd:
Tekin eru heilsufarssöguviðtöl og mældur blóðsykur.
Gefið er geislavirkt efni í æð og þú hvílir í 30 mínútur áður en myndataka hefst.
Myndataka tekur 20 til 30 mínútur.
Rannsóknin tekur samtals um 2 klukkustundir.
Ef þú ert með skuggaefnisofnæmi skaltu láta vita með fyrirvara.
Eftir rannsókn:
Drekktu vel og borðaðu eftir rannsókn.
Forðastu nána snertingu við börn og barnshafandi konur í að minnsta kosti 6 klukkustundir.
Ef þú ert með barn á brjósti eða í nánu samneyti við ung börn – fáðu leiðbeiningar hjá deildinni.
Aðrar upplýsingar:
Tæknileg bilun getur valdið seinkun – haft er samband ef svo er.
Aðstandendur mega bíða á biðstofu en ekki vera við undirbúning.
Netfang: isotop@landspitali.is
Sími: 543 5050
Niðurstöður rannsókna
Fást hjá þeim lækni er pantaði rannsóknina eða hjá heimilislæknum.
