Kannanir á mataræði

Foreldrum/forráðamönnum barna er boðin þátttaka í rannsókninni þegar þau mæta með barnið í 2,5 árs skoðun hjá heilsugæslunni. Til að geta gert marktæka útreikninga er þörf á að um 200 börn taki þátt í rannsókninni.

Niðurstöðurnar munu nýtast við að meta hvort óhætt sé að mæla með notkun á joðbættu salti við brauðgerð til að bæta joðhag landsmanna. Beinn ávinningur af þátttöku í rannsókninni er takmarkaður. Áhætta við þátttöku í rannsókninni er hverfandi.

Þátttaka á ekki að taka langan tíma en sá liður sem gæti reynst tímafrekastur er öflun þvagsýnis frá barninu. Flest börn á þessum aldri eru enn með bleyju og fá foreldrar/forráðamenn sprautu og bómull með sér heim til að safna þvagsýni í og flytja yfir í sýnatökuglas.

• Svara stuttum spurningalista um neyslu barnsins á nokkrum fæðutegundum ásamt upplýsingum um kyn, hæð og þyngd (samtals 10 spurningar)

• Sækja þvagsýni frá barninu

• Skila ofangreindu á heilsugæsluna þar sem skoðunin fór fram

Þátttaka á ekki að fela í sér kostnað fyrir þátttakendur. Þó er óskað eftir því að umslagi með sýnaglasi, upplýstu samþykki, hafi það ekki verið undirritað við komu á heilsugæslustöð, og svörum við spurningalista sé skilað á heilsugæsluna eftir að 2,5 árs skoðunin fór fram. Ekki er greitt fyrir þátttöku í rannsókninni.

Farið verður með allar upplýsingar sem þátttakendur veita í rannsókninni sem trúnaðargögn og nafnleynd er heitið. Rannsakendur hafa undirritað þagnarskyldu. Rannsóknargögn verða varðveitt á öruggum stað meðan á rannsókn stendur. Þvagsýni verða send til Danmerkur (The National Food Institute at the Technical University of Denmark) til greiningar á joði og kreatíni. Ópersónulegum gögnum og þvagsýnum verður eytt að loknum mælingum og greiningum.

Það er val foreldra/forráðamanna hvort þau taka þátt í rannsókninni eða ekki. Það skal tekið fram að samþykki þau þátttöku í rannsókninni er þeim heimilt að hætta þátttöku á hvaða stigi sem er, án útskýringa og afleiðinga. Hafni þau þátttöku í rannsókninni mun það heldur ekki hafa neinar afleiðingar í för með sér eða hafa áhrif á heilbrigðisþjónustu sem þau eiga rétt á.

Joð er snefilefni sem er nauðsynlegt fyrir myndun skjaldkirtilshormóna (þríjoðþýrónín (T3) og þýroxín (T4)). Skjaldkirtilshormón gegna mikilvægu hlutverki í líkamanum, meðal annars á meðgöngu fyrir eðlilegan vöxt og þroska fósturs. Helstu uppsprettur joðs í mataræði hér á landi eru annars vegar mjólk og mjólkurvörur (aðrar en ostur) og hins vegar fiskur, sér í lagi magur fiskur (ýsa og þorskur). Frásog á joði úr fæðu er yfirleitt gott (>90%). Þörf fyrir joð er breytileg eftir aldri og aðstæðum en joðþörf eykst til að mynda á meðgöngu vegna aukinnar framleiðslu á skjaldkirtilshormónum, aukins útskilnaðar á joði og flutnings joðs til fósturs.

Ráðlagður dagskammtur (RDS) af joði fyrir 2 ára börn eru 90 µg á dag og 150 µg á dag fyrir fullorðna.

Hægt er að kynna sér meira um joð í nýlegri grein í Læknablaðinu og í nýlegri samantektargrein um joð.

Auðveldast er að uppfylla þörfina fyrir joð með því að neyta tveggja skammta (glös/diskar/dósir) af mjólk eða mjólkurvörum á dag og fisks 2-3 sinnum í viku. Mest er af joði í ýsu. Barnshafandi konur sem fylgja þessum ráðleggingum um mjólk- og fiskneyslu fá nægjanlegt magn af joði.

Þau sem borða sjaldan eða aldrei fisk og neyta auk þess lítillar eða engrar mjólkur og mjólkurvara geta verið í hættu á að fá ekki nóg joð. Við slíkar aðstæður er ráðlagt að taka fæðubótarefni daglega (fjölvítamín) sem inniheldur 150 míkrógrömm af joði (RDS fyrir fullorðna). Forðast skal meiri joðinntöku en 600 míkrógrömm á dag fyrir fullorðna.

Barnshafandi konur og börn ættu alls ekki að nota þara eða þaratöflur sem joðgjafa þar sem þari getur innihaldið joð í stærri skömmtum en æskilegt er að neyta á meðgöngu og einnig efni sem geta verið skaðleg fyrir fóstrið.

Mæður með börn á brjósti sem ekki neyta mjólkurvara eða fisks þurfa að taka joð sem bætiefni, til að tryggja einnig þörf barnsins fyrir joð. Við slíkar aðstæður er ráðlagt að taka fæðubótarefni daglega (fjölvítamín) sem inniheldur 100 míkrógrömm af joði sem er ráðlagður dagskammtur fyrir 1-3 ára börn eða 150 míkrógrömm sem er ráðlagður dagskammtur fyrir fullorðna. Forðast skal meiri joðinntöku en 200 míkrógrömm fyrir 1-5 ára gömul börn og meira en 600 míkrógrömm á dag fyrir fullorðna.

Nánari upplýsingar um næringu á meðgöngu.