Kannanir á mataræði

Foreldrum/forráðamönnum barna er boðin þátttaka í rannsókninni þegar þau mæta með barnið í 2,5 árs skoðun hjá heilsugæslunni. Til að geta gert marktæka útreikninga er þörf á að um 200 börn taki þátt í rannsókninni.

Niðurstöðurnar munu nýtast við að meta hvort óhætt sé að mæla með notkun á joðbættu salti við brauðgerð til að bæta joðhag landsmanna. Beinn ávinningur af þátttöku í rannsókninni er takmarkaður. Áhætta við þátttöku í rannsókninni er hverfandi.

Þátttaka á ekki að taka langan tíma en sá liður sem gæti reynst tímafrekastur er öflun þvagsýnis frá barninu. Flest börn á þessum aldri eru enn með bleyju og fá foreldrar/forráðamenn sprautu og bómull með sér heim til að safna þvagsýni í og flytja yfir í sýnatökuglas.

• Svara stuttum spurningalista um neyslu barnsins á nokkrum fæðutegundum ásamt upplýsingum um kyn, hæð og þyngd (samtals 10 spurningar)

• Sækja þvagsýni frá barninu

• Skila ofangreindu á heilsugæsluna þar sem skoðunin fór fram

Þátttaka á ekki að fela í sér kostnað fyrir þátttakendur. Þó er óskað eftir því að umslagi með sýnaglasi, upplýstu samþykki, hafi það ekki verið undirritað við komu á heilsugæslustöð, og svörum við spurningalista sé skilað á heilsugæsluna eftir að 2,5 árs skoðunin fór fram. Ekki er greitt fyrir þátttöku í rannsókninni.

Farið verður með allar upplýsingar sem þátttakendur veita í rannsókninni sem trúnaðargögn og nafnleynd er heitið. Rannsakendur hafa undirritað þagnarskyldu. Rannsóknargögn verða varðveitt á öruggum stað meðan á rannsókn stendur. Þvagsýni verða send til Danmerkur (The National Food Institute at the Technical University of Denmark) til greiningar á joði og kreatíni. Ópersónulegum gögnum og þvagsýnum verður eytt að loknum mælingum og greiningum.

Það er val foreldra/forráðamanna hvort þau taka þátt í rannsókninni eða ekki. Það skal tekið fram að samþykki þau þátttöku í rannsókninni er þeim heimilt að hætta þátttöku á hvaða stigi sem er, án útskýringa og afleiðinga. Hafni þau þátttöku í rannsókninni mun það heldur ekki hafa neinar afleiðingar í för með sér eða hafa áhrif á heilbrigðisþjónustu sem þau eiga rétt á.

Joð er snefilefni sem er nauðsynlegt fyrir myndun skjaldkirtilshormóna (þríjoðþýrónín (T3) og þýroxín (T4)). Skjaldkirtilshormón gegna mikilvægu hlutverki í líkamanum, meðal annars á meðgöngu fyrir eðlilegan vöxt og þroska fósturs. Helstu uppsprettur joðs í mataræði hér á landi eru annars vegar mjólk og mjólkurvörur (aðrar en ostur) og hins vegar fiskur, sér í lagi magur fiskur (ýsa og þorskur). Frásog á joði úr fæðu er yfirleitt gott (>90%). Þörf fyrir joð er breytileg eftir aldri og aðstæðum en joðþörf eykst til að mynda á meðgöngu vegna aukinnar framleiðslu á skjaldkirtilshormónum, aukins útskilnaðar á joði og flutnings joðs til fósturs.

Ráðlagður dagskammtur (RDS) af joði fyrir 2 ára börn eru 90 µg á dag og 150 µg á dag fyrir fullorðna.

Hægt er að kynna sér meira um joð í nýlegri grein í Læknablaðinu og í nýlegri samantektargrein um joð.

Auðveldast er að uppfylla þörfina fyrir joð með því að neyta tveggja skammta (glös/diskar/dósir) af mjólk eða mjólkurvörum á dag og fisks 2-3 sinnum í viku. Mest er af joði í ýsu. Barnshafandi konur sem fylgja þessum ráðleggingum um mjólk- og fiskneyslu fá nægjanlegt magn af joði.

Þau sem borða sjaldan eða aldrei fisk og neyta auk þess lítillar eða engrar mjólkur og mjólkurvara geta verið í hættu á að fá ekki nóg joð. Við slíkar aðstæður er ráðlagt að taka fæðubótarefni daglega (fjölvítamín) sem inniheldur 150 míkrógrömm af joði (RDS fyrir fullorðna). Forðast skal meiri joðinntöku en 600 míkrógrömm á dag fyrir fullorðna.

Barnshafandi konur og börn ættu alls ekki að nota þara eða þaratöflur sem joðgjafa þar sem þari getur innihaldið joð í stærri skömmtum en æskilegt er að neyta á meðgöngu og einnig efni sem geta verið skaðleg fyrir fóstrið.

Mæður með börn á brjósti sem ekki neyta mjólkurvara eða fisks þurfa að taka joð sem bætiefni, til að tryggja einnig þörf barnsins fyrir joð.

Nánari upplýsingar um næringu á meðgöngu.