Eldgos á Reykjanesi og heilsufarsleg áhrif

Gasmengun frá eldgosinu er fyrst og fremst í formi brennisteinsdíoxíðs (SO₂)en gasið kemur bæði frá gosmekkinum sem og nýju hrauni á svæðinu. Þá má búast við mengun af völdum svokallaðrar gosmóðu (e. volcanic smog) í tengslum við eldgosið. Gosmóða er líka kölluð blámóða vegna einkennandi blágrás litar.

Gasdreifingarspá og loftgæði

Almenningur, sérstaklega á SV-hluta landsins, er hvattur til að kynna sér reglulega gasdreifingarspá Veðurstofu Íslands og fylgjast með mælingum á gasmengun og svifryki á vef Umhverfisstofnunnar, loftgaedi.is.

Sóttvarnalæknir vill vekja athygli á fræðslubæklingi um hugsanlega hættu á heilsutjóni vegna loftmengunar í nágrenni eldstöðva. Bæklingurinn var unnin í sameiningu af ýmsum stofnunum og félagasamtökum en í honum eru áhrif loftmengunar á heilsufar manna útskýrðar og þar má finna upplýsingar um hvernig helst má verja sig gegn loftmengun vegna eldgosa.

Hættulegar lofttegundir

Frá eldgosi koma ýmiss konar mengunarefni bæði í gasfasa og á föstu formi. Algengast er brennisteinsdíoxíð (SO₂). Brennisteinsdíoxíð er litarlaust en hefur svipaða lykt og frá flugeldum. Sum önnur gös er hins vegar lyktarlaus en hættuleg (koltvísýringur og kolmónoxíð). Þau er einkum að finna í nálægð við eldgosið.

Gosmóða er loftmengun sem verður til þegar að brennisteinsdíoxíð (SO₂), önnur gös og agnir hvarfast við súrefni og raka í andrúmsloftinu með tilstuðlan sólarljóssins. Við þetta umbreytist brennisteinsdíoxíð (SO₂) í súlfat (SO₄). Mengun vegna gosmóðu er ekki greinanleg á venjulegum loftgæðamælum sem mæla brennisteinsdíoxíð. Til að meta hvort gosmóða sé til staðar er best að fylgjast með mælingum á PM1, sem er mjög fínt svifryk. Gosmóðan er meira ertandi en t.d. svifryk sem kemur vegna bílaumferðar.

Á vef Umhverfisstofnunar, loftgaedi.is eru birtar rauntímamælingar á loftgæðum og mengun, bæði af völdum brennisteinsdíoxíðs og svifryks. Niðurstöður mælinganna eru einfaldaðar og litakóðaðar og á síðunni má jafnframt finna töflu með hagnýtum leiðbeiningum um hvernig bregðast skal við hækkuðum gildum brennisteinsdíoxíðs og versnandi loftgæðum.

Gosmóða og brennisteinsdíoxíð geta valdið sleni, höfuðverk, ertingu í augum og hálsi auk annarra einkenna frá öndunarfærum. Minnstu svifryksagnir (PM 1 og 2,5) eru hættulegar heilsunni þar sem þær eiga auðvelt með að ná djúpt niður í lungun. Börn og einstaklingar sem eru með undirliggjandi hjarta- og lungnasjúkdóma ættu að forðast útivist í lengri tíma sem og áreynslu utandyra, þar sem er loftmengun, og hafa glugga lokaða.

Sóttvarnalæknir