Þetta er fjórða sinn sem ECDC gerir algengisrannsókn á sýkingum sem tengjast heilbrigðisþjónustu og sýklalyfjanotkun á hjúkrunarheimilum í Evrópu (HALT-4). Könnunin safnaði gögnum frá yfir 66.000 íbúum og 1.097 hjúkrunarheimilum í 18 löndum ESB/EES á árunum 2023 og 2024.

Um 3% íbúa á hjúkrunarheimilum í þátttökulöndum höfðu að minnsta kosti eina sýkingu sem tengist heilbrigðisþjónustu en algengustu sýkingarnar voru þvagfærasýkingar, öndunarfærasýkingar og húðsýkingar. Hlutfall íbúa með skráða sýkingu var 3,5% á Íslandi.

Yfir 4% íbúa hjúkrunarheimila í löndum ESB/EES tóku eitt eða fleiri sýklalyf á þeim tíma sem könnunin fór fram, þar af var nær þriðjungur sýklalyfja gefinn í fyrirbyggjandi tilgangi. Þvagfærasýkingar voru algengasta ábendingin bæði fyrir meðhöndlun og fyrirbyggjandi notkun.

Um 7% íbúa hjúkrunarheimila hérlendis tóku eitt eða fleiri sýklalyf. Yfir helmingur af öllum sýklalyfjum á íslenskum hjúkrunarheimilum voru gefin í fyrirbyggjandi tilgangi, sem er hátt í samanburði við önnur ESB/EES lönd. Þar af var nær helmingur til að fyrirbyggja þvagfærasýkingar.

Aðeins 19% starfsfólks hjúkrunarheimila á Íslandi hafði verið bólusett gegn inflúensu á árinu og 8% gegn COVID-19, sem er lágt í samanburði við önnur ESB/EES lönd (30% starfsfólks bólusett gegn inflúensu, 82% gegn COVID-19).

Könnunin mat einnig aðgerðir stofnana til að fyrirbyggja sýkingar og hvort sýklalyf væru notuð á skynsamlegan hátt. Þó flest hjúkrunarheimili í löndum ESB/EES hefðu verklag fyrir handhreinsun höfðu rúmlega 20% heimila ekki starfsfólk sérþjálfað í sýkingavörnum, minna en helmingur hafði sýkingavarnanefnd og nær 40% höfðu enga sýklalyfjagæslu.

Fjögur af hverjum fimm hjúkrunarheimilum í þátttökulöndum notuðu handspritt sem aðalaðferð við handhreinsun, á meðan fimmtungur treysti aðallega á handþvott með vatni og sápu. Hins vegar hafði nær þriðjungur stofnana ekki reglulegt eftirlit með handhreinsun og veitti ekki reglulega endurgjöf til starfsfólks.

Í kjölfar þessarar könnunar hvetur Sóttvarnastofnun Evrópu heilbrigðisyfirvöld á landsvísu og stjórnendur hjúkrunarheimila til að:

• Styrkja sýkingavarnir á hjúkrunarheimilum með þjálfun starfsfólks, bættri vöktun og skýrum leiðbeiningum.

• Innleiða handspritt sem aðalhandhreinsunaraðferð og setja af stað vitundarvakningu um mikilvægi þess til að fyrirbyggja sýkingar.

• Þróa og innleiða öfluga sýklalyfjagæslu til þess að efla skynsamlega notkun sýklalyfja, ekki síst í fyrirbyggjandi tilgangi.

Þessar aðgerðir eru mikilvægar til að bæta heilsufar íbúa hjúkrunarheimila og sporna gegn útbreiðslu sýklalyfjaónæmis í Evrópu.

Sóttvarnalæknir