Einkamál í héraðsdómi - stefndi mætir ekki fyrir dóm

Hlusta

Hefðbundið einkamál í héraðsdómi hefst með því að stefnandi gerir kröfu eða kröfur á hendur stefnda eða stefndu. Ef stefndi vill mótmæla kröfunni eða taka til varna verður viðkomandi að mæta í þingfestingu málsins í héraðsdómi, eða lögmaður fyrir hönd stefnda.

Lesa um einkamál í héraðsdómi

Stefndi mætir ekki - útivistarmál

Ef stefndi mætir ekki þegar málið er þingfest, eða mætir ekki þegar málið er tekið fyrir síðar, og hefur ekki skilað greinargerð verður málið að svokölluðu útivistarmáli.

Þar sem enginn er mættur til að mótmæla kröfunni eða tilkynna um varnir er málið útivistarmál, sem telst skriflega flutt einkamál, ekki munnlega flutt.

Útivist eftir framlagningu greinargerðar

Hafi stefndi lagt fram greinargerð áður en þingsókn** hans fellur niður má gefa stefnanda kost á að svara vörnum hans í skriflegri sókn**, en að henni framkominni verður málið tekið til dóms, án þess að aðilar tjái sig frekar um kröfur sínar eða málatilbúnað. Málið verður þá dæmt eftir framkomnum kröfum, gögnum og sókn stefnanda með tilliti til þess sem hefur komið fram af hálfu stefnda.

Í útivistarmálum er langoftast fallist á kröfu stefnanda, jafnvel þótt stefndi sé ósáttur við kröfuna.

Málið er dæmt eftir kröfum og málatilbúnaði stefnanda að því leyti sem kröfur hans samrýmast gögnum þeim sem hann byggir á.

Krafa stefnandans er því oftast samþykkt ef stefndi ákveður að mæta ekki, jafnvel þótt viðkomandi sé ósáttur við kröfuna.

Með öðrum orðum ef málatilbúnaður stefnanda er í lagi verður fallist á kröfur hans. Slíku máli lýkur með dómi eða eftir atvikum áritun stefnu**.

Frávísun vegna formgalla

Ef formgallar eru á málinu getur því verið vísað frá að frumkvæði dómara. Formgallar geta til dæmis verið óskýr málatilbúnaður, gallar á birtingu eða að staður og/eða tími þingfestingar sé ekki réttilega tilgreindur í fyrirkalli stefnu.

Rétt er að hafa í huga að einhverjar undantekningar geta verið á framangreindri málsmeðferð ef lög kveða á um slíkt, t.d. í málum sem höfðuð eru til viðurkenningar eða vefengingar á faðerni barns sem og í forsjármálum.

Ástæður fyrir því að mæta ekki

Þegar stefndi hefur fengið stefnu í hendur hefur viðkomandi oft engar athugasemdir við kröfur sem eru gerðar. Ef stefndi ætlar ekki að mótmæla kröfu þarf viðkomandi ekki að mæta fyrir dóm.

Dómarinn sem fær málið á reglulegu dómþingi getur ekki vitað betur en að kröfur stefnanda séu í lagi, beri gögn málsins ekki annað með sér, þar sem enginn er mættur til að mótmæla þeim.

Þegar stefna hefur verið árituð eða dómur uppkveðinn eru dómkröfur þar með orðnar aðfararhæfar. Það þýðir að hægt er að krefjast þess að krafan verði efnd, mögulega með aðstoð sýslumanns ef þörf er á. Stefndi ætti að reyna að efna skyldur sínar ef hægt er áður en stefnandi leitar til sýslumanns. Frekari innheimta eða eftirfylgni þýðir meiri vinnu, tíma og kostnað.

Forföll aðila frá þinghaldi teljast lögmæt ef þau stafa af:

sjúkdómi hans sjálfs, heimilismanns hans eða annars manns sem hann þarf að annast eða leita læknishjálpar fyrir,
veðri, torfærum eða öðrum óviðráðanlegum atvikum,
því að hann yrði ella fyrir verulegum vinnumissi eða tjóni á atvinnu eða öðrum hagsmunum,
þörf er á ferðalagi um langan veg,
embættis- eða sýslunarstörfum sem eru fyrir fram ákveðin og þola ekki bið,
áður ákveðnu þinghaldi.

Ef dómara er kunnugt um að aðili hafi lögmæt forföll frestar hann máli og tilkynnir hvenær það verði tekið fyrir á ný.

Ef ekki er kunnugt um lögmæt forföll aðila fyrirfram, getur aðili snúið sér til dómara með sönnun fyrir forföllum sínum og ósk um endurupptöku málsins, enda sé málinu þá ekki þegar lokið með dómi eða eftir atvikum áritun stefnu. Málið er þá tekið upp á ný með bókun í þingbók og heldur áfram frá því að aðilinn mætti síðast eða frá því að þingfesta skyldi það ef ekki var mætt í þingfestingu.

Í 97. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála er kveðið á um hvenær forföll aðila teljast lögmæt.

Ef stefndi vill láta taka málið upp aftur

Endurupptaka útivistarmáls, ekki áfrýjun

Máli sem dæmt hefur verið í eftir útivist stefnda, hvort sem lögð hefur verið fram greinargerð eða ekki, getur stefndi ekki áfrýjað til æðri dóms, nema með gagnáfrýjun ef stefnandi hefur áfrýjað málinu, en stefndi getur óskað eftir endurupptöku málsins í héraði að uppfylltum vissum formskilyrðum.

Stefndi, sem ekki hefur sótt þing eða þingsókn hans fallið niður, getur beiðst endurupptöku máls í vissum tilvikum. Ekki er hægt að beiðast endurupptöku hafi stefnandi áfrýjað málinu til æðri dóms. Ekki er hægt að beiðast endurupptöku nema einu sinni.

Í fyrsta lagi getur stefndi beiðst endurupptöku innan þriggja mánaða frá því að máli lauk í héraði án þess að frekari skilyrði séu uppfyllt, önnur en þau að beiðnin berist héraðsdómi innan mánaðar frá því að stefndi vissi að málinu var lokið.

Í öðru lagi getur stefndi, séu liðnir meira en þrír mánuði, óskað endurupptöku innan árs frá því að máli lauk í héraði að uppfylltum einhverju neðangreindra skilyrða, en beiðnin verður eftir sem áður að berast innan mánaðar frá því að stefndi vissi að málinu var lokið.

Skilyrðin (nægilegt að eitt sé uppfyllt): a. að stefna hafi hvorki verið birt stefnda né öðrum sem mátti birta fyrir, b. að átt hefði að vísa kröfum á hendur honum sjálfkrafa frá dómi að einhverju leyti eða öllu, c. að átt hefði að sýkna hann án kröfu að einhverju leyti eða öllu, d. að stefnandi sé samþykkur endurupptöku.

Í þriðja lagi getur stefndi, ef liðið er meira en ár frá því að málinu lauk í héraði, leitað til Endurupptökudóms varðandi endurupptöku máls síns.

Þegar beiðst er endurupptöku verður stefndi að setja tryggingu fyrir greiðslu þess málskostnaðar sem lagður var á hann í dómi eða áritaðri stefnu, nema hann sanni að hann hafi þegar greitt málskostnaðinn eða stefnandi samþykki að það sé óþarft.

Ef beiðni um endurupptöku er ófullnægjandi, berst röngum dómstól eða dómari telur sýnt að skilyrðum sé ekki fullnægt synjar hann þegar í stað um endurupptöku. Hægt er að krefjast úrskurðar um slíka synjun. Ef beiðnin er í lagi boðar dómari báða aðila fyrir dóm þar sem beiðnin verður tekin fyrir.

Mæti stefndi ekki í það þinghald telst beiðnin fallin niður. Getur farið svo að honum verði gert að greiða stefnanda ómaksþóknun** sé þess krafist. Ef stefnandi sækir ekki þing verður málið endurupptekið. Ef báðir aðilar mæta og stefnandi mótmælir endurupptöku er málið flutt munnlega um endurupptökuna og kveðinn upp úrskurður um hana.

Endurupptaka máls hindrar ekki aðför á grundvelli dóms eða áritunar stefnu nema stefndi krefjist þess að dómari kveði upp úrskurð um að réttaráhrif dóms eða áritunar falli niður þar til málinu lýkur á ný og fallist sé á þá kröfu. Þegar mál hefur verið endurupptekið heldur rekstur þess áfram frá því stigi sem útivist varð af hálfu stefnda. Eftir endurupptöku verður mál ekki fellt niður þótt stefnandi sæki ekki þing en stefndi getur fallið frá endurupptöku og þá stendur upphaflegur dómur eða áritun óhögguð. Annars á stefndi þess kost að færa fram varnir og verður málið síðan dæmt á ný líkt og stefndi hefði tekið til varna í upphafi.

Ef stefndi sækir ekki þing eftir endurupptöku er málið dómtekið og dæmt á grundvelli gagna aðila sem liggja frammi.

Ef hvorugur aðila sækir þing eftir endurupptöku stendur upphafleg úrlausn óhögguð.

Ef kveða þarf upp nýjan dóm í máli eftir endurupptöku fellur fyrri úrlausn sjálfkrafa úr gildi.

Í XXIII. kafla laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála er kveðið á um endurupptöku útivistarmáls í héraði.

Formskilyrði beiðni um endurupptöku

Beiðni um endurupptöku skal beint til þess dómstóls þar sem málinu lauk. Í henni skal greina skýrlega frá því:

hverra breytinga stefndi krefjist á fyrri málsúrslitum,
á hvaða málsástæðum, réttarheimildum og sönnunargögnum sé byggt,
hvenær og hvernig stefnda varð kunnugt um málsúrslit
ef liðnir eru meira en þrír mánuðir frá því að máli lauk þarf að rökstyðja að einhverju áðurgreindu skilyrði sé fullnægt,
þá skulu gögn, sem stefndi byggir mál sitt á, fylgja beiðni.

Þjónustuaðili

Héraðsdómstólar

Tengt efni

Einkamál í héraðsdómi

Munur á sakamálum og einkamálum

Einkamál í héraðsdómi - stefndi mætir ekki fyrir dóm

Stefndi mætir ekki - útivistarmál

Nóg að lögmaður mæti

Málið er skriflega flutt einkamál

Krafan samþykkt