Með frumvarpinu eru lagðar fram tillögur sem ætlað er að mæta áherslum í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar um jafnvægi á húsnæðismarkaði og að fleiri íbúðir nýtist sem heimili fólks.

Í fyrsta lagi er með frumvarpinu lagt til að heimagisting verði afmörkuð við lögheimili einstaklings og eina aðra fasteign í eigu hans utan þéttbýlis. Í öðru lagi er lagt til að tímabinda þegar útgefin rekstrarleyfi til gististarfsemi í íbúðarhúsnæði innan þéttbýlis til fimm ára í senn. Í þriðja lagi er lagt til að sýslumanni verði heimilt að óska eftir nauðsynlegum upplýsingum frá ríkisskattstjóra í tengslum við eftirlit sýslumanns með einstaka málum vegna skráningarskyldrar heimagistingar.

1. Skilyrði skammtímaleigu (heimagistingar).

Samkvæmt gildandi lögum nr. 85/2007, er einstaklingi heimilt að leigja út tvær eignir undir skráningarskylda heimagistingu, þ.e. lögheimili sitt og eina aðra fasteign í sinni eigu (innan eða utan þéttbýlis).

Fyrsta breytingartillagan felur í sér að afmarka skráningarskylda heimagistingu við eina eign einstaklings (lögheimili hans) innan þéttbýlis. Einstaklingi verður eftir sem áður heimilt að leigja út aðra eign utan þéttbýlis sem er í eigu hans, t.d. sumarbústað. Þá mega samanlagðar heildartekjur vegna útleigðu eignanna eftir sem áður ekki fara yfir 2 m. kr. á ári né útleigðar gistinætur yfir 90, eins og verið hefur.

2. Gildistími rekstrarleyfa fyrir gististarfsemi í íbúðarhúsnæði innan þéttbýlis.

Með frumvarpinu er lagt til að tímabinda þegar útgefin rekstrarleyfi til gististarfsemi í íbúðarhúsnæði innan þéttbýlis, til fimm ára í senn, en samkvæmt gildandi lögum nr. 85/2007 eru umrædd rekstrarleyfi ótímabundin.

Verði breytingartillagan að lögum, munu umrædd rekstrarleyfi halda gildi sínu í fimm ár frá gildistöku laganna. Að þeim tíma liðnum, þ.e. 1. janúar 2031, munu umræddir rekstraraðilar þurfa sækja um nýtt rekstrarleyfi á grundvelli laga nr. 85/2007, sé ætlunin að halda áfram rekstri. Til upplýsinga er fjöldi umræddra rekstrarleyfa til gististaða í íbúðarhúsnæði tæplega 400 af þeim 2.085 rekstrarleyfum sem eru virk á landsvísu.

Að skilyrða atvinnustarfsemi, eins og rekstrarleyfisskylda gististarfsemi, sem rekin er í íbúðarhúsnæði innan þéttbýlis, við fimm ára endurskoðun, með öryggi ferðamanna að leiðarljósi, er ekki talin brjóta í bága við 72. né 75. gr. stjórnarskrárinnar, enda er löggjafanum heimilt að breyta almennum skilyrðum rekstrarleyfis fyrir gististarfsemi ef þörf þykir, svo sem vegna almannahagsmuna, á grundvelli hlutlægra og málefnalegra sjónarmiða, þ.m.t. sjónarmiðs um meðalhóf. Í þessu samhengi er athygli vakin á því, að breytingartillagan felur hvorki í sér að lögð verði til ný né breytt skilyrði fyrir endurútgáfu umræddra 400 rekstrarleyfa, heldur er lagt til að þau sæti endurskoðun á gildandi skilyrðum laganna á fimm ára fresti.

3. Miðlun upplýsinga frá ríkisskattstjóra til sýslumanns í tengslum við eftirlit.

Í þeim tilgangi að efla eftirlit sýslumanns með skráningarskyldri heimagistingu er með frumvarpinu lagt til að sýslumaður fái heimild til að óska eftir nauðsynlegum upplýsingum hjá ríkisskattstjóra er lúta að tekjum og öðrum atriðum er kunna að skipta máli vegna eftirlits sýslumanns með skráningarskyldri heimagistingu í einstaka málum.

Með breytingartillögunni er ekki opnað á almenna gagnamiðlun milli sýslumanns og ríkisskattstjóra, heldur munu upplýsingabeiðnir sýslumanns afmarkast við einstaka mál þar sem sýslumaður hefur uppi rökstuddan grun um að aðili, sem stundar skráningarskylda heimgistingu, hafi gerst brotlegur við ákvæði laga nr. 85/2007.

Ætla má að breytingin muni flýta málsmeðferð og rannsókn sýslumanns, sem og auðvelda sönnun í einstaka málum, sem mörg hver flokkast undir auðgunarbrot. Þrátt fyrir að dregið hafi um 30% úr leyfislausri skammtímaleigu undanfarin sjö ár, áætlar sýslumaður engu að síður að um 50% af skammtímaleigu fari enn fram án skráningar eða tilskilinna leyfa. Verði breytingin að lögum má ætla að hún hafi ákveðinn fráfælingarmátt í för með sér.