Fyrirhugað er að leggja fram frumvarp á haustþingi um kílómetragjald vegna notkunar ökutækja á vegakerfinu sem komi til framkvæmda þann 1. janúar 2025 (skref nr. 2). Með frumvarpinu er áformað að greitt verði kílómetragjald fyrir notkun allra ökutækja í vegakerfinu eftir fjölda ekinna kílómetra í samræmi við þyngd ökutækja óháð því í hvaða flokki ökutækið er í.

Í meginatriðum fela áformin í sér:

- Kílómetragjald verði föst krónutala fyrir hvern ekinn kílómetra af ökutækjum með leyfða heildarþyngd 3.500 kg. eða minna, en fyrir liggur að þau ökutæki valda almennt áþekku vegsliti.

- Ef leyfð heildarþyngd ökutækis er umfram 3.500 kg. mun fjárhæð kílómetragjalds taka mið af heildarþyngd út frá útreikningi á tilteknum þyngdarstuðli. Kílómetragjaldið mun þannig fara stighækkandi með aukinni þyngd ökutækis en fyrir liggur að niðurbrotsáhrif þungra bifreiða á vegum landsins eru almennt mun meiri heldur en léttari bifreiða. Það að kílómetragjald verði grundvallað á þyngd ökutækis gerir það að verkum að gjaldtakan tekur mið af raunverulegum akstri ökutækis á vegum landsins að teknu tilliti til þyngdar þess.

- Kílómetragjald kemur í stað olíu- og bensíngjalda, sem nú eru greidd við kaup á jarðaefnaeldsneyti, og verða þau samhliða felld brott.

- Gjaldið verði greitt mánaðarlega út frá áætlun um meðalakstur á mánuði og gert upp þegar ný kílómetrastaða ökutækis er skráð á Ísland.is eða hjá faggiltri skoðunarstofu. Innheimta gjaldsins verði þannig með áþekkum hætti og tíðkast fyrir orkureikninga veitufyrirtækja.

Nýtt kerfi tryggir að fjárhagslegur hvati verði áfram til orkuskipta. Í kerfisbreytingunni felst hækkun á kolefnisgjaldi sem einnig styður við þennan hvata. Í nýju kerfi verður orkukostnaður og viðhaldskostnaður rafmagnsbíla áfram umtalsvert lægri en bíla sem ganga fyrir jarðefnaeldsneyti.

Þau markmið sem stefnt er að með frumvarpinu eru eftirfarandi:

• Koma á auknu jafnræði og sanngirni í gjaldtöku vegna notkunar á vegakerfinu óháð orkugjafa.

• Tryggja ríkissjóði sjálfbæra tekjuöflun af ökutækjum til framtíðar í því skyni að treysta forsendur fyrir fjármögnun á uppbyggingu og rekstri

vegakerfisins.

• Auka gagnsæi í gjaldtöku í samræmi við notkun ökutækja á vegum landsins.

• Byggja upp einfalt og notendavænt gjaldtökukerfi ökutækja.

• Samræma gjaldtöku með innleiðingu á einu kerfi fyrir alla gjaldtöku.

• Aðlögun að orkuskiptum og að framtíðarþróun, m.a. með álagningu kolefnisgjalds á mengandi ökutæki.