Fæðingarorlof

Tímabil fæðingarstyrks

Foreldrar barns sem er fætt, frumættleitt eða tekið í varanlegt fóstur 1. janúar 2020 og síðar eiga rétt á fæðingarstyrk í: 

• 4 mánuði (sjálfstæður réttur hvors foreldris)

• 2 mánuði (sameiginlegur réttur sem þau geta ráðstafað sín á milli)

Til að eiga rétt á fæðingarstyrk þarf foreldri að eiga lögheimili á Íslandi við fæðingu barns eða komu þess á heimilið og síðustu 12 mánuði fyrir þann tíma.

Hafi foreldri haft lögheimili hér á landi í einhvern tíma í síðasta mánuði fyrir fæðingardag barns eða komu þess á heimilið, skal taka tillit til búsetutímabila foreldris í öðru EES ríki þegar metið er hvort foreldri fullnægi lögheimilisskilyrði á 12 mánaða tímabilinu. Ekki má hafa liðið meira en mánuður frá því að tryggingartímabili í öðru EES ríki lauk. 

Námsmenn - mat á réttindum

Foreldri sem var í fullu námi í að minnsta kosti 6 mánuði á síðustu 12 mánuðum fyrir fæðingu barns, frumættleiðingu eða töku í varanlegt fóstur og stóðst kröfur um námsframvindu á tímabilinu á rétt á fæðingarstyrk. 

Skilyrði um fullt nám

• Fullt nám telst vera 75-100% samfellt nám sem stendur yfir í að minnsta kosti 6 mánuði á síðustu 12 mánuðum fyrir fæðingu eða komu barns á heimilið.

• Leggja þarf fram staðfestingu frá skóla um skráningu og að viðkomandi hafi staðist kröfur um námsframvindu.

• Heimilt er að taka tillit til ástundunar náms í stað námsárangurs á þeirri skólaönn sem barn fæðist.

Undanþágur frá fullu námi

Heimilt er að greiða foreldri fæðingarstyrk þrátt fyrir að skilyrði um fullt nám sé ekki uppfyllt

• hafi foreldrið verið samfellt í að minnsta kosti 6 mánuði á innlendum vinnumarkaði fram að því að námið hófst.

•  þegar foreldri hefur lokið að minnsta kosti einnar annar námi og hefur síðan verið samfellt á innlendum vinnumarkaði. Skilyrði er þó að nám og starf hafi verið samfellt í að minnsta kosti 6 mánuði.

• þegar foreldri á eftir minna en sem nemur 75% af námi sínu til að ljúka tiltekinni prófgráðu. 

Upphaf og skipting orlofstímans

Greiðsla fæðingarstyrks getur í fyrsta lagi hafist fyrsta virkan dag þess mánaðar sem fer á eftir fæðingarmánuði barns.

Foreldri getur ákveðið að greiðslur hefjist síðar, en réttur til fæðingarstyrks fellur niður þegar barnið nær 24 mánaða aldri. 

Við ættleiðingu eða töku barns í varanlegt fóstur gildir:

• Greiðsla fæðingarstyrks getur í fyrsta lagi hafist fyrsta virkan dag þess mánaðar sem fer á eftir þeim mánuði sem barnið kemur inn á heimilið.

• Réttur til fæðingarstyrks fellur niður 24 mánuðum eftir að barnið kemur inn á heimilið. Nauðsynlegt er að barnaverndarnefnd eða aðrir til þess bærir staðfesti ráðstöfunina.

• Þegar sækja þarf barn til annarra landa getur greiðsla fæðingarstyrks hafist við upphaf ferðar að því gefnu að viðkomandi yfirvöld eða stofnun hafi staðfest að barn fáist ættleitt.

Fæðingarstyrkur til einhleypra foreldra

Einhleyp móðir sem hefur gengist undir tæknifrjóvgun, eða einhleypt foreldri sem hefur ættleitt barn eða tekið það í varanlegt fóstur á rétt á fæðingarstyrk í 12 mánuði.

Lengdur réttur vegna fjölburafæðingar

Foreldrar eiga sameiginlegan rétt til greiðslna fæðingarstyrks í þrjá mánuði til viðbótar fyrir:

• hvert barn umfram eitt sem fæðist á lífi eða fæðist andvana eftir 22 vikna meðgöngu

• hvert barn umfram eitt sem er ættleitt eða tekið í varanlegt fóstur á sama tíma

Lengdur réttur vegna alvarlegra veikinda eða fötlunar barns

Foreldrar sem eignast alvarlega veik eða fötluð börn geta átt sameiginlegan rétt á viðbótar fæðingarstyrk í allt að 7 mánuði.

Alvarlegur sjúkdómur eða fötlun miðast við að:

• umönnun sé meiri en eðlilegt er við umönnun ungbarna. Lágmarksdvöl á sjúkrahúsi er 7 dagar. Það á einnig við þegar um er að ræða sjúkrahúsdvöl í beinu framhaldi af fæðingu barns.

Þrálát veikindi vegna hlaupabólu, eyrnabólgu eða annarra álíka veikinda teljast ekki til alvarlegs sjúkdóms.

Gögn sem þurfa að berast:
Vottorð vegna alvarlegs sjúkleika og/eða fötlunar barns (DOC)
Medical certificate for maternity leave due to disease in a child (English version - DOC)

Í vottorðinu er mikilvægt að læknir leggi áherslu á að rökstyðja þá sérstöku umönnun sem alvarlegi sjúkleikinn eða alvarlega fötlunin krefst og þá í hversu langan tíma. Þá er mikilvægt að niðurstaða læknisskoðunar komi fram.

Réttindi foreldra sem láta börn frá sér til ættleiðingar, uppeldis eða fósturs

Réttindi falla niður frá þeim degi sem barn er látið í fóstur eða til ættleiðingar. Kynforeldrar eiga þó sameiginlegan rétt á tveggja mánaða fæðingarstyrk eftir fæðingu barns.

Upphæðir og greiðslur

Mánaðarlegur fæðingarstyrkur til foreldris utan vinnumarkaðar eða í minna en 25% starfi:

• 80.341 kr.  (vegna barna 1. janúar – 31. desember 2020)

• 83.233 kr.(vegna barna sem eru fædd, ættleidd eða tekin í varanlegt fóstur 1. janúar 2021).

• 87.062 kr. (vegna barna sem eru fædd, ættleidd eða tekin í varanlegt fóstur 1. janúar 2022 eða síðar).

Mánaðarlegur fæðingarstyrkur til foreldris í fullu námi (75–100% nám):

• 184.119 kr.  (vegna barna 1. janúar – 31. desember 2020)

• 190.747 kr. (vegna barna sem eru fædd, ættleidd eða tekin í varanlegt fóstur 1. janúar 2021 ).

• 199.522 kr. (vegna barna sem eru fædd, ættleidd eða tekin í varanlegt fóstur 1. janúar 2022 eða síðar).

Fæðingarstyrkur er greiddur eftirá: fyrsta virka dag hvers mánaðar, fyrir mánuðinn á undan. 

Greiðslan er staðgreiðsluskyld. 

Áhrif annarra bótagreiðslna á fæðingarstyrk

Eftirfarandi reglur gilda um réttindi verðandi foreldra:

• Foreldri sem nýtur greiðslna úr Atvinnuleysistryggingasjóði samkvæmt lögum um atvinnuleysistryggingar getur ekki á sama tímabili nýtt sér rétt sinn til fæðingarstyrks, greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði eða foreldraorlofs samkvæmt lögunum.

• Foreldri sem nýtur slysadagpeninga samkvæmt lögum um slysatryggingar almannatrygginga, sjúkradagpeninga samkvæmt lögum um sjúkratryggingar eða endurhæfingarlífeyris samkvæmt lögum um félagslega aðstoð getur ekki á sama tímabili nýtt sér rétt sinn til fæðingarstyrks eða greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði samkvæmt lögunum.

• Foreldri sem nýtur greiðslna samkvæmt lögum um greiðslur til foreldra langveikra eða alvarlega fatlaðra barna getur ekki á sama tímabili nýtt sér rétt sinn til fæðingarstyrks eða greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði samkvæmt lögunum.

• Foreldri sem nýtur orlofslauna eða greiðslna vegna starfsloka getur ekki nýtt sér rétt sinn til fæðingarstyrks eða greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði samkvæmt lögunum á sama tímabili og þær greiðslur eiga við um.

• Greiðslur frá öðrum ríkjum vegna sömu fæðingar, frumættleiðingar eða töku barns í varanlegt fóstur og fyrir sama tímabil koma til frádráttar við greiðslu úr Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks. Með umsókn skulu fylgja gögn sem staðfesta réttindin, greiðslutímabil og upphæðir.